________________
૨૯૮
કબીરજીનાં ખાસ જે.
શેરડીના રસથીજ બનેલી હોય છે તેમ, માણસ, જનાવર, પશુ, પક્ષી કે પહાડ, જમીન દરેક વસ્તુ, પરમાત્માનાજ રસથી ભરપુર થઈને બની છે અને સર્વમાં પરમાત્મા છે તેથી જ તે સર્વે હસ્તી ભેગવે છે કારણ કબીર
બાહેર ભિત્તર રામ હય, નૈનના અભિરામ; જિત દેખું તિત રામ હય, રામ બિના નહિ ઠામ..
બાહેર કે અંદર, જ્યાંએ જુવો ત્યાં પરમાત્મા છે, એવું જોવામાં આંખેની ખરી ખુશાલી સમાયેલી છે. હું (કબીર) જ્યાં પણ જોઉં છું ત્યાં મને તે પરમાત્માનાં દર્શણ થાય છે અને તે (પરમાત્મા) વિનાની કોઈ જગ્યા ખાલી રહેલી મને લાગતી નથી.
જંત્ર ર૬ મું. પાઇએ કયા?—તે કહે સુખ. સુખ પાવે ગુરૂ દયા , થિર ભયા મન મોર, નિરખે આપા સખનમેં, કેવળ નંદ કિશોર
મેળવવું શું? તો કહે સુખ મેળવ. અર્થ-ગુરૂની મહેરબાનીથી એ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે અને ગુરૂનાં આપેલાં જ્ઞાનથી માણસ જ્યારે સમજતે થાય છે અને તે મુજબ જ્યારે તે આચરણ કરે ત્યારે તેનું મન સ્થિર થઈ જાય છે અને ભમતું અટકે છે. મન ભમતું અટક્યા પછી માણસ જ્યારે પોતાનું ભાન વિસરી જાય છે અને “હું અને મારૂં” એ ખ્યાલ તેનાં મનમાંથી જતો રહે છે, ત્યારે તે જીવે છે કે બધામાં તે એકજ રહે છે, અને તે શિવાય બીજું કાંઈ નથી, અને ત્યારે તેને કબીર કહે તેમ અનુભવનું સાક્ષાત દર્શણ થાય છે કે –
ખાલેક બિન ખાલી નહિ, સુઈ ધરકે ઠેર;
આગે પિછે રામ હય, રામ બિનાં નહીં એર. પરમાત્મા વિનાની એક પણ જગ્યા કે જ્યાં સોય જેવી નાની વસ્તુ રહી શકે એટલી પણ ખાલી રહેલી નથી, પણ આગળ પાછળ (ઉપર નીચે) સર્વ ઠેકાણે પરમાત્મા જ છે અને તે સિવાય બીજું કાંઈ નથી.
