________________
ભૂમિકા જૈન શાસન જયવંતું છે.
સર્વજનોનું સુખ અને સર્વજનોનું હિત એ તેનો શાશ્વત લક્ષ્યાંક છે.
આ લક્ષ્યાંકને વેગ આપવા માટે જ હોય તેમ, યુગે યુગે ૨૪ તીર્થંકરો થતાં રહે છે, શાસનની સ્થાપના કરતાં રહે છે, અને જગતના જીવોને કલ્યાણકારી માર્ગ દર્શાવતો રહે છે.
| તીર્થકરોએ પ્રકારેલા માર્ગને નિરંતર વહેતો રાખવાની જવાબદારીના સંવાહક હોય છે જૈન આચાર્યો, તીર્થકરની અનુપસ્થિતિમાં આચાર્ય શાસનને જીવંત રાખે છે, માર્ગની રક્ષા કરે છે, અને તેમના આશ્રયે સમસ્ત સંઘ પોતાનું કલ્યાણ સાધતો રહે છે. એમ કહી શકાય કે ગુણપ્રધાન આચાર્યની ઉપસ્થિતિ, સંઘને તીર્થંકરની ખોટ લાગવા દેતી નથી.
જૈન શાસનમાં, પ્રભુ વીર વર્ધમાનના શાસનમાં સેંકે સંકે આવા આચાર્ય થતા રહ્યા છે, તેમણે શાસનને અજવાળ્યું છે. સંઘને નેતૃત્વ આપ્યું છે, જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રની જયોત જળહળતી રાખી છે. સ્વ અને પરનું કલ્યાણ સાધ્યું છે. જગત સમક્ષ સતત એક આદર્શ રચી આપ્યો છે.
એ આચાર્ય શ્રુતકેવલી ભદ્રબાહુસ્વામી હોય, આર્ય વજ સ્વામી હોય, દેવર્ધિગણિક્ષમાશ્રમણ હોય, જિનભદ્રગણિ ક્ષણાશ્રમણ હોય, સિદ્ધસેન દિવાકરજી હોય, મલ્લવાદી ગણિ હોય, પાદલિપ્ત સૂરિ અને બપ્પભદિસૂરિ હોય, હરિભદ્રસૂરિ હોય, અને હેમચન્દ્રાચાર્ય પણ હોય. પ્રત્યેક યુગે કોઈક અનુપમ આચાર્યની ભેટ શાસનને અને જગતને આપી
જ છે, અને તે તે આચાર્યના તપ-જ્ઞાનના તેજ થકી, તેમના અરસાનો એક વિશાળ કાળખંડ આલોકિત થયો જ છે.
ઓસરતો કાળ, ઓસરતી શક્તિઓ, ઓસરતા ભાવ, ઓસરતા ગુણો-આ આપણા યુગની ખાસિયત છે. આવા કાળમાં કે આવી આબોહવામાં પણ આચાર્યોએ તપ-ત્યાગને, આત્મહિતને અને શાસનની રક્ષાને પોતાનું જીવનધ્યેય બનાવીને તે ધ્યેયની સિદ્ધિ માટે પોતાનું સઘળુંય ન્યોછાવર કર્યું છે, તે વાત, એક વીરોચિત પરાક્રમ કરતાં જરાય ઓછી નથી,
બારમા સૈકામાં જેમ હેમચન્દ્રાચાર્ય, સત્તરમા સૈકામાં જેમ હીરવિજયસૂરિ, તેમ વીસમા સૈકામાં શાસનને અને સંઘને નેતૃત્વ પૂરું પાડનાર આચાર્ય થયા-વિજયનેમિસૂરિ.
પાછળથી ‘શાસનસમ્રાટ’ તરીકે પંકાયેલા આ આચાર્ય મહારાજની સંઘ શાસનને અજવાળતી જીવન-ઘટનાઓનું ચિત્રાંકન અહીં પ્રસ્તુત છે.
શ્રી હેમચન્દ્રાચાર્ય વિષે ગુણકીર્તન કરતાં તેમના અનુસમકાલીન આચાર્ય સોમપ્રભસૂરિએ લખેલું કે હેમાચાર્યના આવા આવા ઉમદા ગુણો જોયા પછી, નિપુણ જનો, ભૂતકાળમાં તીર્થકર અને ગણધરો ખરેખર થયા જ હોય એવી શ્રદ્ધા ધરાવતા થઈ ગયેલા.’
શ્રી વિજયનેમિસૂરિ વિષે, તેમના સમયમાં થયેલા આર્ષદ્રષ્ટા શ્રાવકજન, પંડિતવર્ય પ્રભુદાસ બેચરદાસ પારેખે લખ્યું કે “તેઓશ્રીના જીવનના થતા અનુભવ ઉપરથી એમ લાગતું જ રહ્યું હતું કે પૂજ્યશ્રી મહાન પૂર્વાચાર્ય મહારાજશ્રીનો નમૂનો જણાય છે. તેઓશ્રીની વિધમાનતાએ પ્રભુના શ્રી જૈનશાસન, શ્રી જૈન સંઘ, જૈન ધર્મ, જૈન શાસ્ત્રો
-
૧૦ ની