________________
પર્યુષણ પર્વ મહાભ્ય
–––––––––––––––––––––
તે કાળે પેટામાસ, શુકલ પખવાડિયું, તેરસની તિથિ એ સર્વ ગ્રહો શુભ સ્થાનમાં હતા ત્યારે ત્રિશલારાણીએ પુત્રને જન્મ આપ્યો. તિર્થંકર જન્મઉત્સવની વિશેષતા કે તે કેવી રીતે ઉજવાય છે. તેનું સંપૂર્ણ ચિત્ર આપણે
જ્યારે સ્નાત્ર ભણાવીએ છીએ ત્યારે આપણી સમક્ષ રજૂ થાય છે. તેનાથી કોઈ અજાણ નથી.
પછીના દિવસે ભગવાનના અભ્યાસકાળથી માંડીને તેમનું જીવનકથન આવે છે. જેને આપણે નિશાળગરણું તરીકે ઉજવીએ છીએ. આપણાં બાળકો દ્વારા બીજા બાળકોને પેન્સિલ - રબર - નોટબુક વગેરેની પ્રભાવના કરાવીએ છીએ. આઠ વર્ષના વર્ધમાનકુમારને માતાપિતાએ ઉત્સવસહિત શુભ મુહૂર્ત પાઠશાળામાં ભણવા મૂક્યા. માનવમાત્ર, બાળ, યુવાની અને વૃદ્ધાવસ્થાની સીમાને આધીન છે. શિશુવય વટાવી વર્ધમાન યુવાનીમાં પ્રવેશ કરે છે. શારીરિક બળ પણ વિકસિત થાય છે. સઘળી કળાઓમાં નિપુણ થાય છે. કોઈવાર મિત્રો સાથે વનઉપવનમાં જાય છે. શસ્ત્ર સજે છે પણ તેનો ઉપયોગ નથી કરતા. મિત્રોને પણ સમજાવતા, અન્ય જીવોને મારીને શું મેળવી શકાય. આપણે કોઈને જીવન આપી શકતા નથી તો કોઈનું જીવન લેવાનો શું અધિકાર છે? વર્ધમાન જ્ઞાની હતા, જગતનું સ્વરૂપ જાણતા હતા. માતાના આગ્રહને વશ થઈ તેમણે યશોદા સાથે લગ્ન કર્યા. ગૃહસ્થ જીવનના પરિણામે એક કન્યાના પિતા થયા. કન્યા પણ યુવાન થઈ અને તેના માટે યોગ્ય પાત્ર શોધી જમાલી સાથે લગ્ન કર્યા. છતાં પોતે જળકમળવત્ રહ્યા. અંતરાત્મા પોકારી ઊઠતો, હું ક્યારે મુક્ત થઈશ ?
સમય જતાં માતાપિતા વૃદ્ધ થયાં છે. વર્ધમાન માતાપિતાને ધર્મ પમાડી રહ્યા છે. તેમને વર્ધમાન પ્રત્યે સ્નેહ છે. વર્ધમાન જ્ઞાની હોવાથી તેમને તે સ્નેહસંબંધથી મુક્ત થવાનો બોધ આપે છે. માતાપિતાને તે સ્પર્શી જાય છે. અને સંસારભાવથી મુક્ત થઈ સમતાથી સમાધિમરણને વરે છે. પછી સંસારત્યાગનો વિચાર કરે છે. યશોદા તો સમજી શકે છે પણ ભાઈ નંદિવર્ધન ખૂબ દુઃખી થાય છે. વડીલ ભ્રાતાના નિસ્પૃહ સ્નેહ અને બે વર્ષ રોકાઈ જવાના