________________
સરસ્વતી અને પ્રાચી સરસ્વતી પરિશિષ્ટ-૧)
વર્ત હિમાલય
કુaઉપ્રદેશ
હરિયા?
પુષ્કર
રાજસ્થાન
ઉ.ગુ
પુરામામસ્વતી . બ્રીસ્થલ
प्रभासपश्चिमेतीपस्यप्राविसरस्वती
પ્રભાસ
(માર)
અનેક પ્રાચીનતમ ગ્રંથોમાં એક વિશા નદી તરીકે સરસ્વતી અપ્રતિમ પ્રશંસા પામેલ છે. દેશના અતિ પ્રાચીન ગ્રંથ ઋગ્વદમાં પણ તેના પ્રશસ્તિ મંત્રો ખૂબ છે. आम्बतमे नदीतमे देवितमे सरस्वती ।
પ્રસ્તા ફુવ જી પ્રતિષ્ણ નધિ | (% ૨/૪૧(૧૭)
વેદકાળમાં તેના ગુણગાન છે. પૌરાણિક અને શ્રૌતકાળના સાહિત્યમાં તેના પ્રકટ અને લુપ્ત સ્થાનો તેમજ તેના તીરે આવેલ તીર્થોના વર્ણનો પણ મળી આવે છે.
આ લેખનના પ્રારમ્ભમાં “હિમાલયમાં સરસ્વતીનું એક રેખાચિત્ર સામેલ છે. આ રેખાચિત્ર પુરાણ વર્ણનનોના શબ્દચિત્ર અને દિશાસંકેત તેમજ પ્રાપ્ય વર્તમાન
