________________
પ્રથમ ખંડ
ક્રમબદ્ધપર્યાય : એક અનુશીલન
‘ક્રમબદ્ધપર્યાય’ આજે દિગમ્બર જૈન સમાજના બહુચિત વિષય છે. ભલે પક્ષમાં હેાય કે વિપક્ષમાં-પણ એની ચર્ચા આજે તત્ત્વપ્રેમી સમાજમાં સર્વત્ર થતી જોવામાં આવે છે. જો કે પૂ. શ્રી કાનજી સ્વામીએ આ વિષય ઘણી જ ગંભીરતાથી રજુ કરીને અધ્યાત્મ જગતમાં એક ક્રાંતિના શ ંખનાદ ફૂં કર્યા છે અને આ મહત્ત્વપૂર્ણ વિષય સમાજમાં આજે ચર્ચાનો વિષય પણ અનેલા છે, તે પણ તેના ઊંડાણમાં જનાર વ્યક્તિએ થાડી જ નજરે પડે છે. જૈનદનની આ અનુપમ શેાધ ઉપર જેટલા ઊંડાણથી મંચન કરાવું જોઇએ, તે દેખાતું નથી.
આ મહાન દાર્શનિક સિદ્ધાંતને નિરર્થક વાદ-વિવાદ અને સામાજિક રાજનીતિના વિષય બનાવી લેવામાં આવ્યા છે. આ એક શુદ્ધ દાર્શનિક વિષય છે. એને વાદ-નવવાદ અને ઠઠ્ઠા-મશ્કરીના વિષય ન બનાવતાં એના ઉપર વિશુદ્ધ દાર્શનિક અને આધ્યાત્મિક દૃષ્ટિકાથી વિચાર કરાવા જોઇએ. જૈન દર્શન સાથે સધ્ધ હાવાથી અહીં આ વિષય ઉપર જૈનાગમના સદમાં યુક્તિ અને ઉદાહરણ સહિત ઊંડા અભ્યાસ અપેક્ષિત છે.
• ક્રમબદ્ધપર્યાય ' નો આશય એ છે કે આ પરિણમનશીલ જગતની પરિણમન-વ્યવસ્થા ‘કુનિયમિત’ છે. જગતમાં જે કાંઈ પરિણમન નિર ંતર થઈ રહ્યું છે, તે સર્વ એક નિશ્ચિત ક્રમમાં વ્યવસ્થિત રૂપે થઇ રહ્યુ છે. સ્થૂળ દૃષ્ટિએ જોતાં જે પરિણમન અવ્યવસ્થિત દેખાય છે, તેમાં પણ ઊંડાણથી વિચાર કરતાં એક સુવ્યવસ્થિત વ્યવસ્થા નજરે પડે છે. જેમ કે નાટકના રંગમાંચ ઉપર જે દૃશ્ય વ્યવસ્થિત બતાવવામાં આવે છે, તે તે પહેલેથી
