________________
૧૨૬
ક્રમબદ્ધપર્યાય કારણ હોય તે પછી પર્યાય અહેતુક નહિ રહે”
પ્રશ્ન:- “પ્રવચનસાર પણ શ્રી કુન્દકુન્દનું જ છે. શું કઈ બીજા આચાર્યોનાં શાસ્ત્રોમાં ક્રમબદ્ધની વાત નથી આવતી?”
ઉત્તર:- “કેમ નથી આવતી? કાર્તિકેયાનુપ્રેક્ષાની ગાથા ૩૨૧ થી ૩૨૩ સુધીમાં આવે છે. ચારે ય અનુગોનાં શાસ્ત્રોમાં કઈને કઈ રૂપે આ વાત આવે જ છે.
વળી સર્વજ્ઞતાની વાત તે બધાં શાસ્ત્રોમાં છે. જે સીધી સમજવામાં ન આવતી હોય તે સર્વજ્ઞતાના આધારે ક્રમબદ્ધપર્યાય સમજવી જોઈએ. “કેવળજ્ઞાનીએ જેવું જોયું હશે-તેવું જ થશે ને એ જ અર્થ થાય છે કે ભવિષ્યમાં જે સમયે જે પર્યાય થવાની છે, તે જ થશે.”
પ્રશ્ન:- “આપ કમબદ્ધપર્યાય સિદ્ધ કરવામાં સર્વજ્ઞતાને આશ્રય શા માટે લે છે? સીધી જ સમજાવે ને?”
ઉત્તર:- “અરે ભાઈ! અમે તે એમ કહ્યું છે કે જે સીધી સમજવામાં ન આવી શકે તે સર્વજ્ઞતાને આશ્રય લે જોઈએ, કેમ કે સર્વજ્ઞતાના આધારે સમજવામાં સરળતા રહે છે.”
પ્રશ્ન – “સર્વજ્ઞતાના આધારે સમજવામાં સરળતા કેવી રીતે રહે છે ?”
ઉત્તર:- “સર્વ ભગવાન ત્રણ લેકનાં સમરત દ્રવ્ય અને તેમની ત્રિકાળ સમરત પર્યાને એકી સાથે જાણે છે. ભૂતકાળ અને વર્તમાન પર્યાની સાથે સાથે તેઓ ભવિષ્યમાં થનારી પર્યાને પણ જાણે છે.”
પ્રશ્ન:- “જાણે છેનું શું તાત્પર્ય છે ?”
ઉત્તર:- “એ જ કે જે દ્રવ્યની જે પર્યાય ભવિષ્યમાં જે સમયે જેવી થવાની છે તેને સર્વજ્ઞ અત્યારે જ જાણે છે. તેથી જે ભાવી પર્યાયે સર્વરના જ્ઞાનમાં જેવી આવી છે તે તેવી જ થશે, તેમનામાં કેઈ ફેરફાર સંભવિત નથી.
કેવળજ્ઞાન (સર્વજ્ઞતા)ને નિર્ણય અર્થાત્ અર્હતને નિર્ણય પ્રવચનસાર ગાથા ૮૦માં આવે છે કે જે અન્ત ભગવાનને દ્રવ્યપણે, ગુણપણે અને પર્યાયપણે જાણે છે, તેને મેહ નાશ પામે છે. ,
