________________
પૂ. કાનજીસ્વામી સાથે એક મુલાકાત
૧૨૫
અધિકારમાં છે. ત્યાં આત્મખ્યાતિ ટીકામાં ‘ક્રમનિયમિત' એવા મૂળ પાઠ છે. ’
પ્રશ્ન :- “દુનિયમિત'ના અર્થ શું છે?”
ઉત્તર ઃ- “ ક્રમનિયમિત શબ્દમાં ક્રમ અર્થાત્ ક્રમસર (નખરવાર) તથા નિયમિત અર્થાત્ નિશ્ચિત. જે સમયે જે પર્યાય આવવાની છે તે જ આવશે, તેમાં ફેરફાર થઈ શકતા નથી.” પ્રશ્ન :- “સમયસારમાં તા છે, પણ કઈ અન્ય શાસ્ત્રમાં પણ છે કે નહિ? સમયસાર તેા આપનુ જ શાસ્ત્ર છે.
,,
66
ઉત્તર ઃ- લ્યા, આ સારી વાત કહી, સમર સાર અમારુ કેવી રીતે છે? અમે તે એ વાંચીએ છીએ. છે તે તે પરમ પૂજ્ય દિગબરાચાર્ય શ્રી કુન્દકુન્દદેવનુ .
પ્રવચનસારમાં પણ ગાથા ૯૯, ૧૦૦, ૧૦૧, અને ૧૦૨ માં છે. વિસ્તારથી સ વાત કહી છે. ‘જન્મક્ષ’ અને ‘સ્વઅવસર’ની વાત આવે છે. આકાશના પ્રદેશો (વિસ્તારકમ)નું ઉદાહરણ આપીને કાળક્રમ (પ્રવાહક્રમ) સમજાવ્યેા છે. જેમ કે-જે પ્રદેશ જ્યાં-જ્યાં છે, તે ત્યાં-ત્યાં જ રહે છે, તેમાં આગળ-પાછળ થવું સંભવિત નથી. તેવી જ રીતે જે-જે પર્યાયા જે-જે કાળમાં થવાની છે, તે-તે પર્યાયે તે-તે કાળમાં જ થશે, તેમનુ આગળ-પાછળ થવુ
સંભવિત નથી.
પ્રત્યેક પ્રર્યાંય સ્વયં સત્ છે, અહેતુક છે. સમયસારના બધ અધિકારમાં પર્યાયને અહેતુક કહેલ છે."
પ્રશ્ન :- “ પર્યાય અહેતુક તા છે, પણ આના પછી આ જ થશે--એ કેવી રીતે બની શકે ?”
ઉત્તર ઃ“ એમાં ન થઈ શકવાની શી વાત છે? આના પછી આ જ થશે; જે થવાની છે તે જ થશે એમ જ છે. માતીઓના હારનુ દૃષ્ટાંત આપીને સમજાવ્યુ છે ને ? જેમ--- માળામાં જે મેાતી જ્યાં છે, ત્યાં જ રહેશે. જો તેને આગળ-પાછળ કરવામાં આવે તે માળા તૂટી જશે, તેવી જ રીતે જે પર્યાય જે સમયે થવાની હશે, તે જ સમયે થશે, આગળ-પાછળ કરવાથી વસ્તુવ્યવસ્થા જ નહિ રહે. તેને આળ-પાછળ થવાનું કારણ શુ છે? તે અકારણ તે આગળ-પાછળ થઈ નહિ જાય. જો કઈ
