________________
આત્મદશા ત્રણ : બહિરાત્મદશા, અન્તરાત્મદશા અને પરમાત્મદશા.
બહિરાત્મદશા કેવી હોય છે ? ‘દેહાદિક આતમ-ભરમ, બહિરાતમ બહુ દીન.' દેહ આદિને આત્મા રૂપે, હું રૂપે સમજનાર વ્યક્તિ બહિરાત્મદશામાં છે અને તે ખૂબ જ દીનતા અનુભવે છે.
હું એટલે શરીર... પછી શરીર માંદું પડશે ત્યારે ? મને તાવ આવ્યો... મને ટી.બી. થયો, મને કેન્સર થયું; આ વિચારો કેવી તો પીડા આપી શકે ! એ વ્યક્તિ કેવી તો દીન-હીન બની જાય ? એરેરે, શું થઈ ગયું ? હવે શું થશે ?
પરમતારક શ્રી સુમતિનાથ પ્રભુની સ્તવનામાં આ બહિરાત્મદશાનું વર્ણન કરતાં પૂ. આનંદઘનજી મહારાજ કહે છે : ‘આતમબુદ્ધે હો કાયાદિક ગ્રહ્યો, બહિરાતમ અઘરૂપ...’
કાયાદિક શબ્દમાં કાયા પછી આદિ શબ્દથી મન, ચિત્ત, સૂક્ષ્મ હું (અહમ્) વગેરે લેવાય છે.
- શરીર તે હું... અથવા મારું શરીરની જેમ, મારા વિચારો... મારું નામ... વગેરે ૫૨ મમત્વ સ્થાપિત થયેલું છે. અને તેથી જ પોતાના વિચારો મનુષ્યને મહત્ત્વના લાગે છે અને કો'ક એને તોડી પાડે તો એ પીડિત થાય છે.
‘મારા વિચારો...’ શબ્દપ્રયોગ જ કેવો ખટકે તેવો છે ! સરસ વિચારો તમારી પાસે ક્યાંથી આવ્યા ? આજુબાજુમાં રહેલ કોઈ મહાપુરુષે વિચારો
સમાધિ શતક
། ༥༩
