________________
અને એટલે જ આગળ કહ્યું : ‘યાચે વિષય ન કોઈ.’ બહિર્ભાવ ગમતો જ નથી, તો એના માટે કોઈ પ્રયત્ન કરવાની વાત તો ક્યાં રહી ?
‘નાચે માર્ચ મુગતિરસ.’ મુક્તિના રસમાં, મુક્તિની રસધારમાં સાધકનું નાચી ઊઠવું, મચી પડવું.
નૃત્ય... યાદ આવે ભક્તિમતી મીરાં. ‘પગ ઘૂંઘરુ બાંધ મીરાં નાચી રે...’ કેવું એ નૃત્ય હતું ? જ્યાં નૃત્યકાર (નર્તિકા) નહોતો, હતું માત્ર નૃત્ય. નૃત્યની આખિરી પળોમાં નૃત્યકાર નથી રહેતો. રહે છે માત્ર નૃત્ય.
મીરાનું આ સ્વયંસ્ફૂર્ત નાચી ઊઠવું... ‘લોગ કહે મીરાં ભઈ બાવરી, સાસ કહે કુલનાસી રે...' જોકે, લોકોની ફૂટપટ્ટી અહીં કેમ ચાલી શકે ? એવી ફૂટપટ્ટી, જે લોકોને રીઝવવા માટે લોકોએ શોધેલી ને લોકો દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાયેલ હોય.
‘લોગ કહે મીરાં ભઈ બાવરી.' લોકો કહે છે કે મીરાં પાગલ થઈ ગઈ છે.(૬) ‘સાસ કહે કુલનાસી રે...' સાસુ કહે છે કે મારા કુળમાં આ કલંકિની ક્યાંથી આવી?
મીરાં માટે આ ફૂટપટ્ટીનો શો અર્થ ? એ તો દેહનું પણ ભાન ભૂલીને નાચી રહી છે. જો કે, ‘હું નાચું છું’ એવો શબ્દપ્રયોગ મીરાં નહિ કરી શકે. ‘મારાથી નચાઈ જાય છે’ એમ પણ એ નહિ કહે. એની અનુભૂતિ તો આવી
(૬) સરખાવો : ‘જગ જાણે ઉન્મત્ત ઓ, ઓ જાણે જગ અંધ; જ્ઞાનીકું જગમેં રહ્યો, યું નહિ કોઈ સંબંધ...' (સમાધિશતક, ૨૪)
સમાધિ શતક
૪૯
