________________
અંશે હોય ઈહાં અવિનાશી,
પુદ્ગલ જાળ તમાસી રે;
ચિદાનન્દન સુજસ વિલાસી,
કિમ હોય જગનો આશી રે ?
હું અવિનાશી છું આ બોધ થયો. પછી શરીર છૂટું - છૂટું થઈ રહ્યું હોય તોય સાધક તેને જોયા કરે છે. આનન્દઘનીય પુટમાં તે ગાશે : ‘નાસી જાસી, હમ થિ૨વાસી...’ શરીર નાશવંત છે, તે જશે; અમે સ્થિર ચૈતન્ય છીએ. અમે તો છીએ શાશ્વત. ‘અબ હમ અમર ભયે, ન મરેંગે...'
‘અંશે હોય ઈહાં અવિનાશી...' આત્મદ્રવ્યના નિત્યત્વનો બોધ સાધકની અનુભૂતિમાં શાશ્વતીનો લય રોપે છે. અને ત્યારે. ? ‘પુદ્ગલ જાળ તમાસી રે...' પુદ્ગલોનો ખેલ એને તમાશાથી વધુ મહત્ત્વપૂર્ણ લાગતો નથી.
જ્ઞાન (ચિદ્) અને આનંદની ધારામાં વહેનાર એ વ્યક્તિત્વ ૫૨નું ચાહક કેમ હોઈ શકે ? ‘મિલે ન તિહાં મનમેલ.’ માત્ર પુદ્ગલોના ખેલને જોવાનું થાય; તેમાં ભળવાનું નહિ.
અફાટ રણના રેતસમૂહને સૂર્યબિન્દુથી ચળકતો જોઈ અજાણ્યો માણસ ત્યાં પાણીની - મૃગ મરીચિકાની - કલ્પના કરી શકે. પણ ત્યાંનો થોડો અનુભવી પુરુષ જાણે છે કે આ પાણી નથી, ભ્રમજળ છે...
અને મૃગજળ જાણ્યા પછી એને લેવા કોઈ દોટ મૂકે ?
‘આતમજ્ઞાને મગન જો, સો સબ પુદ્ગલ ખેલ; ઈન્દ્રજાળ કરી લેખવે, મિલે ન તિહાં મનમેલ...' આત્મજ્ઞાની સાધક પુદ્ગલોની રચનાને આભાસી
સમાધિ શતક
૩૫
