________________
જજમાન ગળગળો થઈ ગયો. શું કાંઈ સેવામાં ત્રુટિ રહી ગઈ ? સુવિધા સાચવવામાં ઊણપ રહી ગઈ ? શું થયું ?
મહેમાને હસીને કહ્યું : તમે એટલી બધી સુવિધાઓ આપો છો કે તે હું સહન કરી શકતો નથી. ડર પણ લાગે કે હું સુવિધાભોગી તો નહિ બની જાઉં ને ! ઓછી સુવિધાઓ તમે મને આપવાનું સ્વીકારો તો હું થોડો સમય રોકાઈ શકું. યજમાને તેમ કર્યું. સાધક દશેક દિવસ ત્યાં રોકાયા.
સાધકની આ કેફિયત ૫૨થી આપણને બે સાધનાસૂત્રો મળે : (૧) સુવિધાઓ ઓછામાં ઓછી, (૨) અલ્પ સુવિધાનું પણ સીધું સાધનામાં રૂપાન્તરણ. મૂળ વાત એ છે કે સુવિધાઓ દ્વારા સાધના સારી થાય એ વાતનો અહીં છેદ ઉડાડી મૂકવામાં આવ્યો છે.
‘ને અ તે પિણ્ મોર્ તન્દ્રે વિપિટ્ટિક્કુવ્વજ્ઞ...' નો અર્થ આપણે જોયો આગળ : સારો કહેવાતો ભોગ પણ સાધકને સારો લાગે તો તે ત્યાં ક્ષણવાર ઊભો ન ૨હે. મૂઠીઓ વાળીને નાસી છૂટે. પૂજ્ય હરિભદ્રાચાર્યે ‘વિવિન્નિફ’ ના અર્થમાં આ વાતને આ રીતે ખોલી છે : આસક્તિ ભણી જવા મન તૈયા૨ થાય ત્યારે એ મનને અનેક પ્રકારે શુભ ભાવનામાં લઈ જવું. જેથી મન પદાર્થોમાં નહિ, અપ૨મમાં નહિ, ૫૨મ ભણી જાય. એ રીતે મનનું ઊર્ધ્વક૨ણ થાય.(૧)
મનને પ૨મ ૨સ પકડાવી દો. અપરમ રસમાંથી તે મુક્ત થઈ જશે. ભગવદ્ગીતા યાદ આવે : ‘રસોઽવ્યસ્ય પર પૃથ્વા નિવર્તતે ।
(૨) વિપિટ્ટિક્કુવ્વજ્ઞ = અને પ્રજા શુભમાવનાવિમિ: પૃષ્ઠત: ોતિ, પરિત્યતિ....
સમાધિ શતક
૧૪૩
(દશ. હારિ. ટીકા)
