________________
પરાયાપણાની વિચારધારામાં વહેશે. દેહને અનુકૂળ અથવા સૂક્ષ્મ હું (અહંકાર) ને અનુકૂળ તે પોતીકું, તેને પ્રતિકૂળ તે પરાયું.
કેન્દ્રબિન્દુ જ ગુપચાઈ ગયું. હવે કેન્દ્રબિન્દુ સુલઝાઈ જાય તો...? ‘આતમજ્ઞાની જગ લહે, કેવળ શુદ્ધ સ્વભાવ.’ આત્મજ્ઞાની સાધક, આ જગતમાં રહેવા છતાં, માત્ર શુદ્ધ સ્વભાવને જ પામે છે, જુએ છે.
સાચું હું પકડાઈ ગયું. હવે તેના સ્વરૂપના સન્દર્ભમાં બે ધારા પકડી શકાય : સ્વગુણની ધારા અને સ્વરૂપની ધારા.
પ્રારંભિક સાધક પહેલાં જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર આદિ સ્વગુણની ધારામાં વહેશે. જાણવાનું થશે અને નિર્લેપ દશા હશે એ થશે એનો જ્ઞાતાભાવ. જોવાનું હશે અને દશ્યો સાથે ચેતનાને ભેળવવાની નહિ હોય આ છે દ્રષ્ટાભાવ.
સ્વગુણની ધા૨ા અભ્યસ્ત થયા પછી સ્વરૂપની ધારામાં. ‘અમલ અખંડ અલિપ્ત સ્વભાવ જ સાંભરે હો લાલ...' આત્માનું સ્વરૂપ છે અમલ. નિર્મલ. રાગ-દ્વેષથી રહિત.
અમલ સ્વરૂપનો અનુભવ આ રીતે થાય : રાગ, દ્વેષનો કચરો આછરેલો હોય, તળિયે બેઠેલ હોય ત્યારે ભીતર રહેલ શાન્તિનો અનુભવ પ્રગાઢ રીતે થાય છે. કદાચ દ્વેષ આવી ગયો તો પણ હું એને જોનાર છું, કરનાર નહિ આ અનુભૂતિ ચાલે તોય અમલ દશાને અનુભવી શકાય.
સમાધિ શતક
22
