________________
ज्ञान
बिन्छः
॥१४॥
प्यत्वेनैव पुष्टकारणजन्यत्वस्याप्रामाण्यप्रयोजकत्वमुक्तं न स्वातंत्र्येणेति चेन्मवम् तथापि परोक्षज्ञानजन्यनावनाया अपरोक्झानजनकत्वासंजवात् । न हि वह्नयनुमितिझानं सहस्रकृत्व श्रावृत्तमपि वह्निसाक्षात्काराय कल्पते । न चान्यस्यमानं ज्ञानं परमप्रकर्षप्राप्तं तथा नविष्यतीत्यपि शंकनीयं, लंघनोदकतापादिवदन्यस्यमानस्यापि परमप्रकर्षायोगात् । न च लंघनस्यैकस्यावस्थितस्यानावादपरापरप्रयत्नस्य पूर्वपूर्वातिशयितलंघनोत्पादन एवं व्यापाराद्यावलंघयितव्यं तावन्नादावेव श्लेष्मा|दिना जाड्यात्कायो लंघयितुं शक्नोत्यन्यासासादितश्लेष्मक्ष्यपटुनावश्चोत्तरकालं शक्नोतीति तत्र व्यवस्थितोत्कर्षतोदकतापे त्वतिशयेन क्रियमाणे तदाश्रयस्यैव दयान्न तत्राप्यग्निरूपतापत्तिरूपोऽन्त्योत्कर्षः, विज्ञानं तु संस्काररूपं शास्त्रपरावर्तनाद्यन्यथानुपपत्त्योत्तरत्राप्यनुवर्तत इति तत्रापरापरयत्नानां सर्वेषामुपयोगादत्यन्तोत्कर्षों युक्त इति तप्ता नावनाहानेनापरोदं केवलझानं जन्यत इति टीकाकृठक्तमपि विचारसहं, तस्य प्रमाणान्तरत्वापत्तेः, मनो यदसाधारणमिति न्यायात, अन्यथा चक्षुरादिव्याप्तिज्ञानादिसहकृतस्य मनस एव सर्वत्र प्रामाण्यसंनवे प्रमाणान्तरोन्जेदापत्तेः । चकुरादीनामेव साधारण्यात्प्रामाण्यमित्यन्युपगमे जावनायामपि तथा वक्तुं शक्यत्वात् । एवं च परोदनावनाया अपरोदज्ञानजनकत्वं तस्याः प्रमाणान्तरत्वं चान्यत्रादृष्टचरं कट्पनीयमिति महागौरवमिति चेदनुत्तोपाख्न एषः, प्रकृष्ट नावनाजन्यत्वस्य केवलझानेऽन्युपगमवादेनेव टीकाकृतोक्तत्वात् । वस्तुतस्तु तजन्यात्प्रकृष्टादावरणक्ष्यादेव केवलज्ञानोत्पत्तिरित्येव सिद्धान्तात् ।। यैरपि योगजधर्मस्यातीन्जियज्ञानजनकत्वमन्युपगम्यते, तैरपि प्रतिबन्धकपापक्ष्यस्य धारत्वमवश्यमाश्रयणीयम् , सति प्रतिबन्धके कारणस्याकिंचित्करत्वात् , केवलं तैर्योगजधर्मस्य मनःप्रत्यासत्तित्वं, तेन सन्निकर्षेण निखिलजात्यंशे निरवचिन्न
