________________
૩૨
કાવ્યપ્રકાશ
૧૨
દ્વારા પાસ હું આવતાં, છીલીએ, સૌન્દર્યના સારની શ્રીએ, બેઉ ઉરુ પ્રસારી ભાડીયા અન્યાન્ય, આયુ મુખે આઘું વસ્ર શિી; ચચલ દગા નાખી નીચે, તે ક્ષણે સાને વાર્ણી નિવારી ને ભુલતા સકેાર્ચી સંકેતમાં.
૨૨
અહીં ચેષ્ટા વડે છૂપા આવેલા પેાતાના કાન્ત તરફ પેાતાના ખાસ ભાવના ધ્વનિ કરેલા છે.
સમજવામાં જિજ્ઞાસા ન રહી જાય માટે અને અવસર પ્રાપ્ત થયેલા હાવાથી વારંવાર ઉદાહરણા આપ્યાં છે.૧૩
ખેલનાર વગેરેના પરસ્પર સચાગ ડાય ત્યારે એના સંચાગ વગેરે ભેદ્દેથી ( ઉદાહરણા ) આપવાં; આજ ક્રમથી લક્ષ્ય અને વ્યંગ્યનાં વ્યંજકપણાનાં પણ ઉદાહરણેા સમજી લેવાં.
(સૂ. ૩૮) શબ્દ પ્રમાણથી જણાયેલા અથ બીજા અનું સૂચન કરે છે. તેથી અથના વ્યજપણામાં શબ્દ સહકારી ગણાય છે. ૨૩
શબ્દ પ્રમાણ કહીને એમ સૂચવે છે કે ( શબ્દથી ) અન્ય પ્રમાણદ્વારા સમજાતા અથ બ્યજક થતા નથી.
એ રીતે કાવ્યપ્રકાશમાં અની વ્યજકતાના નિર્ણયને ત્રીજો ઉલ્લાસ સમાપ્ત થયેા.
૧૨ ચેષ્ટાની વિશેષતાથી સૂચવાતા વ્યંગ્યનુ ઉદાહરણ. < ુ જ્યારે બારણાની નજીક આવ્યા ત્યારે સકલ સૌન્દના સારની શાભાવાળી તેણે ઉયુગને હેાળા કરી ભેગા કરી દીધા. સાલ્લા આધા આયા. ચંચલ લેાચનને નીચાં નમાવ્યાં; તે સમયે વાણીને રાકી ભુજલતાનેાસ"કાચ કર્યો.>
૧૩ સમજવામાં કશેા પણ સંદેહ ન રહે તે માટે આટલાં બધાં ઉદાહરણ આપ્યાં છે. પરંપરાપ્રસિદ્ધિ પ્રમાણે શ્રીવાદેવતાવતાર મમ્મટ બહુ જ થાડું કહી કામ સારનાર તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. તે આટલાં બધાં ઉદાહરણાનું કારણ આપે એ એને માટે ઉચિત છે.
