________________
દેશના રીતિરીવાજ આચરતો, ધર્મનો ત્યાગ નહિ કરતો, શરણે આવેલાનું હિત કરતો, બળાબળને જાણતો એવો તે વિશેષે કરી પોતાનું હિત અને અહિત જાણે. ૨૨
પાંચે ઈદ્રિયને વશ કરી દેવ અને ગુરુની ઘણી ભક્તિ કરતો, યથાયોગ્ય રીતે, સ્વજન, દીન-દુઃખી અને આંગણે આવેલ અતિથિની ભક્તિ કરે. ૨૩. આ પ્રમાણે ચતુર પુરુષો જોડે વિચારચાતુર્યને (જ્ઞાનગોષ્ઠી) કરતો શાસ્ત્રોને સાંભળતો અથવા ભણતો કેટલોક સમય પસાર કરે. ૨૪ પુરુષાર્થ કર્યા વિના પુરુષોનું ભાગ્ય ક્યારેય ફળતું નથી એમ જાણી ભાગ્ય ઉપર ભરોસો રાખી નહિ બેસી રહેતાં, અર્થોપાર્જન કરવાના ઉપાયો કરવા જોઈએ. ૨૫ ખોટા તોલ, ખોટા માપ અને ખોટા ચોપડા (લેખ) ત્યજી હંમેશા શુદ્ધ વ્યવહારથી વ્યાપાર કરવો જોઈએ. અંગાર કર્મ (કોળસા પાડવા વિ.)-૧, વનકર્મ (વૃક્ષ ઉગાડવા-કાપવા વિ.)-૨, શટક કર્મ (ગાડા જોડવા વિ.)-૩, ભાટકકર્મ (ભાડાની આવક વિ.)-૪, સ્ફોટકકર્મ (સુરંગ ચાંપવી, ખાણ ઉદ્યોગ વિ.)-૫, દંતવાણિજ્ય (હાંથી દાંત વિ. નો ધંધો)-૬, લાખવાણિજ્ય (લાખ વિ. નો ધંધો)-૭, રસવાણિજ્ય (ઘી-તેલ-મદિરા વિ.નો ધંધો)-૮, કેશવાણિજ્ય (પ્રાણીનાં કેશ-ચર્મ વિ.નો ધંધો)-૯, અને વિષવાણિજ્ય (સોમિલ અફીણ, તાલકુટ વિ ઝેરનો ધંધો)-૧૦, યંત્રોદ્યોગ (મીલ-ફેકટરી વિ.)-૧૧, નિલંછનકર્મ (બળદ વિ. ના નાક સમારવા, ખસી કરવી વિ.)-૧૨, અસતીપોષણકર્મ (હિંસક શ્વાન, માર્જર વિ. પ્રાણી પાળવા વિ.)-૧૩, દવદાન (વન બાળવા વિ.)-૧૪, સરશોષ કુવો, તળાવ, દ્રહ વિ. ના પાણી સૂકવવાં વિ.)-૧૫ આ પંદર કર્માદાનના ઘણા કર્મ બંધાવનાર) ધંધાઓ નહિ કરવા. ૨૬-૨૭-૨૮ લોખંડ, મહુવાના ફુલો, દારૂ, મધ તેમજ કંદમૂળ અને શાકભાજી (પત્ર)વિ. બુદ્ધિશાળીએ વેપાર માટે ગ્રહણ કરવા નહિ. ૨૯. ફાગણ માસ પછી તલ (ઓસાવ્યા વિનાના) અને અળસીને ન રાખે તેમજ ચોમાસામાં ગોળ (ઢીલો) અને ટોપરું (સુકું) વિ. પણ જંતુઓનો નાશ કરનારા હોવાથી રાખવા જોઈએ નહિ. ૩૦
૧૭
