________________
ત્રીજો વર્ગ
ત્યારબાદ ઘરની શોભા જોતો, પંડિતો સાથે વાર્તા કરતો અને પુત્રાદિને હિતશિક્ષા આપતો બે ઘડી સુખપૂર્વક ઘરમાં રહે. ૧ ગુણ સમુદાય પોતાને વશ છે, ધનાદિક ભાગ્યને આધીન છે, આ રીતે સર્વ તત્ત્વને જાણનારા માણસોના ગુણો ક્યારેય ચાલ્યા જતા નથી. ૨ હલકા કુળવાળો માનવ પણ ગુણવાન હોય તો ઉત્તમતા પામે છે, પંકજ (કમળ) મસ્તક પર ધારણ કરાય છે, જ્યારે પંક (કાદવ) પગવડે મર્દન કરાય છે. ૩ જગતમાં ઉત્તમ પુરુષોની ક્યાંય ખાણ કે કુળ હોતા નથી, માનવો પોતાના સ્વભાવ અને ગુણોથી જ જગતની સ્તુતિને પામે છે. ૪
સત્વ વિગેરે ગુણોથી યુક્ત પુરુષ જેમ રાજ્ય કરવા માટે યોગ્ય થાય છે તેમ એકવીશગુણયુક્ત માનવ ધર્મ કરવા માટે યોગ્ય થાય છે - ૫ અશુદ્રહૃદયવાળો ન હોય-૧, સૌમ્ય-૨, રૂપવાન,-૩ લોકપ્રિય-૪ અક્રૂર-૫, ભવનાભય વાળો-૬, સરળ-૭, હંમેશા દાક્ષિણ્યસહિત-૮, લજ્જાળું-૯, દયાવાન-૧૦, મધ્યસ્થ-૧૧, સૌમ્યદૃષ્ટિવાળો-૧૨, ગુણાનુરાગી-૧૩, સારી વાતને જ કહેનારા-૧૪, સારાનો જ પક્ષ લેનાર-૧૫, દીર્ઘદર્શી-૧૬, વૃદ્ધ જનોને અનુસરનારો-૧૭, વિનયી-૧૮, કૃતજ્ઞ-૧૯ (કરેલા ઉપકારનો યાદ રાખનારો), હિતસ્વી-૨૦ અને વાતના મર્મને પામનારો-૨૧ (લબ્ધલક્ષ્ય) આ પ્રમાણે એકવીશ ગુણોથી ધર્મરૂપી રત્ન માટે અધિકારી બને છે.. ૬-૭-૮
પંડિત પુરષે પ્રાયઃ કરીને રાજકથા-દશકથા-સ્ત્રીકથા અને ભોજનકથા આ ચાર વિકથાને ત્યજવી જોઈએ. કારણ કે તેનાથી આત્માનું શ્રેય કાંઈ પણ થતું નથી એટલું જ નહિ પરંતુ અનર્થ થવાની સંભાવના રહે છે... ૯ સારા મિત્રો અને ભાઈઓ સાથે ધર્મકથા પણ કરવી જે ધર્મશાસ્ત્રોના જ્ઞાતા હોય તેમની સાથે શાસ્ત્રોના રહસ્યોની (પરમાર્થો) વિચારણા કરવી. ૧૦
૫
