Page Text
________________
१.४.१४
७८ सूत्रार्थ :- श६ स्१०५ तीय प्रत्ययान्त नाम में ङित् मेवा डे-ङसि-ङस्-ङि प्रत्यय संबंधी कार्य ४२वार्नु
હોય ત્યારે વિકલ્પ સર્વાદિ સંજ્ઞક થાય છે. सूत्रसमास :- . ङितां कार्यं = ङित्कार्यम् (ष.तत्०)। तस्मिन् = ङित्कायें।
वि१२|| :- (1) प्रत्यय उभेश। प्रकृतिने अविनामावी(A) डोय छे. अर्थात् प्रकृति विना पण प्रत्ययनो પ્રયોગ થતો નથી. તેથી સૂત્રોક્ત તીવ પ્રત્યય દ્વારા પ્રકૃતિનો આક્ષેપ થવાથી તેમજ તે તીવ પ્રત્યય પ્રકૃતિ-પ્રત્યય રૂપ समुदायमा । २खेतो खोपाथी तीय प्रत्यय ‘प्रत्ययः प्रकृत्यादेः ७.४.११५' सूत्रधी प्रकृति-प्रत्यय ३५ समुहायर्नु तमा प्रकृतिनुं विशेष जनता विशेषणमन्तः ७.४.११३' परिभाषायी सूत्रमा प्रकृति३५ विशेष्यनु अत्यभपयq अनेस तीय प्रत्ययान्त नाम अडएथाय. माथी वृत्तिमा तीयप्रत्ययान्तं शब्दरुपं...' माम त हावी छ.(B)
(2) eid -
(i) द्वितीयस्मै - * 'वस्तीयः ७.१.१६५' → द्वि + तीय = द्वितीय + डे', * 'सर्वादेः स्मै० १.४.७' → द्वितीय + स्मै = द्वितीयस्मै।
(ii) द्वितीयाय -- * द्वितीय + डे, * 'डेङस्यो० १.४.६' → द्वितीय + य, * 'अत आः० १.४.१' → द्वितीया + य = द्वितीयाय।
(iii) द्वितीयस्यै - * 'आत् २.४.१८' → द्वितीय + आप् = द्वितीया + ङे, * 'सर्वादेर्डस्पूर्वाः १.४.१८' → द्वितीया + डस्यै, * 'डित्यन्त्य० २.१.१९४' → द्वितीय + डस्यै = द्वितीयस्यै।
(iv) द्वितीयाये - * द्वितीया + डे, * 'आपो डितां० १.४.१७' → द्वितीया + 2 = द्वितीयाये। (v) द्वितीयस्मात् - * द्वितीय + ङसि, * 'सर्वादेः स्मै० १.४.७' → द्वितीय + स्मात् = द्वितीयस्मात्।
(vi) द्वितीयात् - * द्वितीय + ङसि, * 'डेङस्यो० १.४.६' → द्वितीय + आत्, * 'समानानां ० १.२.१' + द्वितीयात्।
(vii) द्वितीयस्याः - * द्वितीया + ङसि, * 'स्वादेर्डस्० १.४.१८' → द्वितीया + डस्यास्, * 'डित्यन्त्यः २.१.११४' → द्वितीय् + डस्यास्, * 'सो रु: २.१.७२' → द्वितीयस्यार्, * 'र: पदान्ते० १.३.५३' → द्वितीयस्याः।
(A) तद् विना न भवति = अविनाभावः। (B) આ પદાર્થનું નિરૂપણ પૂ. ચન્દ્રસાગરગણી પ્રણિત આનંદબોધિની ટીકાનુસાર કર્યું છે. પૂ. લાવણ્ય સૂમ.સા.
સંપાદિત બૃહન્યાસના પાઠની અપેક્ષાએ આનંદબોધિની ટીકાનો પાઠ યુક્ત જણાય છે. બૃહન્યાસનો પાઠ - - 'तात्स्थ्यात् तया तत्समुदायस्य, तस्य च तीयमिति विशेषणाद्,...' भने मानवोपिनानी 48 - 'तात्स्थ्यात् तत्समुदायस्य तस्य च तीयमिति विशेषणात्...'
| SR No. | 023416 |
| Book Title | Siddhahemchandra Shabdanushasan Gujarati Vivaran Adhyay 01 04 |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | Prashamprabhvijay |
| Publisher | Syadwad Prakashan |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 564 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 36 MB |