Siddhahemchandra Shabdanushasan Gujarati Vivaran Adhyay 01 01

SR No.: 023413
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Sanyamprabhvijay, Prashamprabhvijay
Publisher: Syadwad Prakashan
Publication Year: 2012
Total Pages: 484
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati & Book_Devnagari
File Size: 34 MB

Page 265

૨૪૪
શ્રીસિદ્ધહેમચન્દ્રશબ્દાનુશાસન પ્રમાણે, આદિ, હેતુ, પ્રકાર, શબ્દનું પ્રગટવું, ગ્રંથ સમાપ્તિ, પદાર્થનો વિપર્યાસ વિગેરે અર્થમાં; 164-166. સવ
-ગટ – તિરસ્કારમાં ; 167. વહ્યિા – નિષ્પત્તિમાં ; 168. મનુષણ – અનુમાન અર્થમાં કેટલાક આ અવ્યયને ત કારાન્ત, કેટલાક કારાન્ત, તો વળી કો'ક માનુષઆમ દીઘદિ માને છે.) ; 169. gો – કુત્સા ; 170-183. સ-સા----=-=-=-નૃ-----ચો–પાદપૂરણ, તિરસ્કાર, આમંત્રણ, નિષેધ અર્થમાં
હવે લોકના અનુગ્રહને માટે પ્રદિ અવ્યયોના સદષ્ટાંત અર્થ આચાર્યશ્રી બતાવે છે.
184. - (a) આદિકર્મ-કુંકાવ્ય =પ્રકૃતિ: કરો હેવત્તેન (દેવદત્ત વડે ચટાઇ કરવાને આરંભાઈ.), (b) ઉદીરણ- ૩રી મૂષT: = પ્રવત્તા મૂષિા (મોટી ચોરીઓ), (c) ભુશાર્થ પૃ વૃદ્ધ = પ્રવૃદ્ધ નાં: (ઘણી જૂની નદીઓ.), (d) ઐશ્વર્ય – રૃશ્વરો પૃદય = પ્રમવતિ ગૃહસ્થ (ઘરનો સ્વામી બને છે), અપુર્વેશી (દેશનો સ્વામી) (e) સંભવ – હિમવતો 'T પ્રમવતિ (હિમવંત પર્વતથી ગંગા નદીની ઉત્પત્તિ સંભવે છે.), (f) નિયોગ – નિયુ સૈન્ય પ્રવૃત્તિ: (સૈન્યને વિશે નિયુક્ત કરાયેલો), (g) શુદ્ધિ – પ્રસન્ના માપ: (નિર્મળ જળ), પ્રસન્ના ૌ (સ્વચ્છ આકાશ), પ્રસન્નેન્દ્રિય (નિર્મળ ઇન્દ્રિયવાળો), (h) ઇચ્છા – ફુચ્છતિ ન્યામ્ = પ્રાર્થને
જામ્ (કન્યાને ઇચ્છે છે.), ફુચ્છતિ પરવારીન = પ્રવુંતે પરવારીન (પરસ્ત્રીને ઇચ્છે છે.), (i) પ્રીતિ પ્રીતિ રાના = પ્રીતિ ના (રાજા પ્રસન્ન થાય છે.), j) શાંતિ... શાન્તાત્મા = શ્રત:, કાન્તઃ (શાંત આત્મા), પ્રશ્રિત વાચHદ (શાંત વાક્યને કહ્યું.), (k) પૂજા નિ: (હાથ જોડેલ), પ્રહ્નઃ (નમ્ર), (1) દર્શન –– પ્રિયાં દૂર્વા ઝીતિ = પ્રીતિ (પ્રિયાને જોઈને ક્રીડા કરે છે.), (m) તત્પર (તેનાથી પર) – પિતામહાત્ પર: = પ્રપિતામહ: (પરદાદા), પ્રાતા, પ્રપૌત્ર: (પુત્રના પુત્રનો પુત્ર), (n) પ્રશંસા શોખને શાસ્ત્રમ્ = પ્રધાને શાસ્ત્રમ્ (સુંદર શાસ્ત્ર), (0) સંગ – પ્રસ: (વળગેલ), પ્રમ7: (લંપટ), (D) દિગ્યોગ-પૂર્વ દિ = પ્રાવી વિલ્ટ (પૂર્વ દિશા), (q) અવયવવિગોડપરશુ, પ્રયાગોડપારણ્ય (ઘરનો ઉંબરો કે ઓટલો), (૪) વિયોગ-વિયો વસતિ = પ્રતિ (વેગળો રહે છે.), (s) અંતર્ભાવ... અર્પિતા = પ્રવિણ, મન્તઃ લત: = પ્રક્ષિત: (અંતર્ભાવ પામેલ), (t) હિંસા- હરમ્ (પ્રહાર કરવો), પ્રહરતિ (પ્રહાર કરે છે), (u) બહુત્વ-વહુવારો ફેશ: =પ્રવીરો : (ઘણા ચોરવાળો દેશ), (v) મહત્વ...મહાનધ્ધ = પ્રકૃદોડધ્ધા (મોટો રસ્તો), (w) સ્થિતિ–– શાસ્ત્ર પ્રમાણમ્ (શાસ્ત્ર પ્રમાણ છે.), નોર્વા પ્રમાણમ્ (લોક પ્રમાણ છે.), (x) દાન- ગો રાતિ = પ્રયચ્છતિ (દેવને આપે છે.), (y) નાનાથ – નાના પીળ: = પ્રીf: (છૂટાંછવાયાં), નાના સા: = પ્રસT: (વિવિધ દક્ષિણાઓ), (2) અનુવૃત્તિનું અનુવૃત્તિ: શિષ્ય: = શિષ્ય: (પરંપર શિષ્ય).
185. ૫ - (a) વધ પાતઃ (વધ), (b) ઘર્ષણપરામર્શનમ્ (ઘર્ષણ), (c) સ્વર્ગમાં જવું » સ્વત: = પત: (સ્વર્ગમાં ગયેલ), (d) વિકમ – પરામ:, (e) અપ્રત્યક્ષ – પરોક્ષમ્ (f) અનભિમુખ – રવૃત્તિ, પરાક્a: (અવળા મુખવાળો), (g) ભૂષાર્થપતિઃ (કારમી હાર પામેલ), (h) મોહ ?