________________
वाल्लभ्यकमदत्याग उच्यते
द्रमकैरिव चटुकर्मकमुपकारनिमित्तकं परजनस्य । कृत्वा यद्वाल्लभ्यकमवाप्यते को मदस्तेन ? ॥ ९३ ॥
1
को मदस्तेन, यत्किम् ? अवाप्यते - लभ्यते । किं तत् ? वाल्लभ्यकंवल्लभता । किं कृत्वा ? कृत्वा - विधाय । किं तत् ? चटुकर्मकं - कुत्सितं चटुकर्म चटुकर्मकं- कुत्सितं प्रियभाषणं 'चटु चाटु प्रियं वाक्यं' इति वचनात्। कीदृशम् ? उपकारो निमित्तं यस्य तत्तथा तदेवोपकारनिमित्तकं । कस्मात् ?, आह-परजनस्य - गृहस्थादिलोकस्य । कैरिव ? द्रमकैरिवरङ्कवदिति ॥ ९३ ॥
વાલ્લભ્યકમદનો ત્યાગ કરવાનું કહેવાય છે—
ગાથાર્થ— જે પ્રિયપણું (=પ્રેમ) ભિખારીઓની જેમ બીજાઓની ઉપકારનિમિત્તે ખુશામત કરીને પ્રાપ્ત કરાય તે પ્રિયપણાનો મદ શો २वो ? (3)
गर्वं परप्रसादात्मकेन वाल्लभ्यकेन यः कुर्यात् । तद्वाल्लभ्यकविगमे, शोकसमुदयः परामृशति ॥ ९४ ॥
गर्वं दर्पं यः कोऽपि विदध्यात् कुर्यात् । केन ? वाल्लभ्यकेन । कीदृशेन ? परेषां गृहस्थादीनां प्रसादः - तुष्टिः स आत्मा यस्य स तथा तेन तं पुरुषं वाल्लभ्यकगर्वितं कर्मताऽऽपन्नं वाल्लभ्यकविगमे शोकसमुदयः- दैन्यसमूहः परामृशति - आश्लिष्यति, शोकेनासौ गृह्यत इत्यर्थः इति ॥ ९४ ॥
ગાથાર્થ– પરની પ્રસન્નતાથી પ્રાપ્ત થયેલા પ્રિયપણાથી (=પ્રેમથી) જે ગર્વ કરે છે તેને પરનું પ્રિયપણું દૂર થતાં શોકસમૂહ (=દૈન્યસમૂહ) ભેટે छे, अर्थात् ते शोऽथी पहुडाय छे. (शोड तेने घेरी से छे.) (९४) ૧. ઉપકારનિમિત્તે=મારા ઉપર ઉપકાર કર્યો છે અથવા કરશે એ નિમિત્તે. २. चाटुकर्मक शब्नो खुशामत अर्थ थाय. ते खा प्रमाणे - शब्दोषना चटु चाटु પ્રિયં ભાષાં એ વચનથી ચટુ કર્મ શબ્દનો પ્રિયભાષણ અર્થ થાય. ચટુ કર્મ શબ્દને मुत्सित अर्थमा (कुत्सितं प्रियभाषणं चटुकर्मकं ) क प्रत्यय आव्यो छे. हुत्सित એટલે ખરાબ. ખરાબ (=ખોટું) પ્રિયભાષણ એ ૫રમાર્થથી ખુશામત કહેવાય.
પ્રશમરતિ ૦ ૭૨
