________________
ટીકાર્થ- સાધુને યોગ્ય વ્યાપાર કરે ગૃહસ્થ પાસેથી લાવેલા પીઠપાટિયું વગેરે પાછું આપવું કે ઉપદેશ આપવો વગેરે વ્યાપાર કરે. (અનુત્તરૌપપાતિક આદિ દેવો મનથી પ્રશ્ન કરે તો મનના પુગલોને ગ્રહણ કરીને ઉત્તર આપે. તેમાં સત્ય કે અસત્યામૃષા રૂપ મનોયોગ હોય. કોઈ મનુષ્ય પૂછે તો તેના ઉત્તરમાં અથવા ગૃહસ્થો પાસેથી લાવેલી પાટપાટલા આદિ વસ્તુઓ પાછી આપવામાં સત્ય કે અસત્યામૃષા રૂપ વચનયોગ હોય. જવા આવવાની ક્રિયામાં કાયયોગનો વ્યાપાર હોય. माम यथासंभव से योगनी व्यापा२ ४३.) (२७७)
पञ्चेन्द्रियोऽथ संज्ञी, यः पर्याप्तो जघन्ययोगी स्यात् ।। निरुणद्धि मनोयोगं, ततोऽप्यसंख्येयगुणहीनम् ॥ २७८ ॥
येन क्रमेण योगनिरोधं करोति तमाह-पञ्चेन्द्रियोऽथ संज्ञी यः पर्याप्तः सन् जघन्ययोगी स्यात्-सर्वस्तोकयोगो भवेत् ततोऽप्यसंख्यातगुणहीनं मनोयोगं निरुणद्धीति ॥ २७८ ॥
द्वीन्द्रियसाधारणयोर्वागुच्छ्वासावधो जयति तद्वत् । पनकस्य काययोगं, जघन्यपर्याप्तकस्याधः ॥ २७९ ॥ द्वीन्द्रियश्च साधारणश्च तौ तथा तयोर्वागुच्छ्वासौ भाषाऽऽनपानौ कर्मतापन्नौ अधः कृत्वा जयति-निरुणद्धि तद्वत्-पूर्वोक्तमनोयोगवत् । तथा पनकस्यउल्लिविशेषस्य जघन्ययोगिनः पर्याप्तकस्याधः-अधस्तादसंख्यातगुणहीनमित्यक्षरार्थः । तात्पर्य चेदम्-द्वीन्द्रियस्य साधारणस्य पनकस्य च त्रयो वागुच्छासकाययोगाः सर्वजघन्याः, तेभ्यः प्रत्येकमसंख्यातगुणहीनां वाचं असंख्यातगुणहीनमुच्छासमसंख्यातगुणहीनं काययोगं बादरं समये समये रुन्धन् केवली चतुव॑न्तर्मुहूर्तेषु गतेषु विश्रान्तिकृद्-अन्तर्मुहूर्तचतुष्टयसमन्वितेषु प्रथमं मनोयोगं बादरं १ एवं बादरं वाग्योगं २ तत उच्छ्वासं ३ ततः काययोगं ४ अपान्तराले एकस्य एकस्य अन्तर्मुहूर्तस्य विश्राम इत्यष्टावन्तर्मुहूर्ता इति ॥ २७९ ।।
(જયાં સુધી અલ્પ પણ બંધ હોય ત્યાં સુધી મોક્ષ ન થાય. આથી યોગનિમિત્તે થતા એક સમયસ્થિતિ પ્રમાણ બંધને અટકાવવા કેવળી ભગવંત યોગનિરોધ કરે છે.)
પ્રશમરતિ ૦ ૨૨૭
