________________
हैमलघु प्रक्रियाव्याकरणे
અંશ-અવયવ સૂચક પૂર્વ, પર્ અવર અનેઽત્તર શબ્દો, તેનાથી અભિન્ન અ'શીસૂચક-અવયવીસૂચક-નામ સાથે સમાસ પાસે અને તે તત્પુરુષ સમાસ કહેવાય. આ વિધાનમાં અંશ— અવયવ –અને અશી-અવયવી–અભિન્ન જુદા જુદા પડી ન શકે -એવા હેાવા જોઇએ તા જ સમાસ થાય.
४०६
સભ્યપ્રારળ સમસ્યત્ત–સારી રીતે જેના ટુકડા કરી શકાય તે. ાચક્ષ્ય પૂર્વ = પૂર્વાચા=શરીરના પૂર્વભાગ. અવાચઃ-શરીરને પાછલેા ભાગ, ધરાયઃ-શરીરને નીચેના ભાગ. ઉત્તરહાચઃશરીરના ઉપલેા ભાગ, અથવા ઉત્તમ ભાગ
૪ ।
(C) ‘સમ્મેશેડ્યું નવા” पिप्पल्यर्धम् ।
अर्धपिप्यली
ખરાખર સરખું અડધું-જરાયે વધુ કે ઓછુ' નહિ-એવા સરખા અંશને—ભાગના-સૂચક અર્દૂ શબ્દ, અથી સૂચક નામ સાથે વિકલ્પે સમાસ પામે અને તે તપુરુષ સમાસ કહેવાય. વિષ્વન્ત્યાઃ બટ્ટેમ્= અર્ધવિવરી, વિqચઢ઼મ-એક પિપરીમૂળના ગંઠોડાના ખરાખર અર્ધો ભાગ.
(D) નરત્યાલિમિ” રૂાાય ગયો. વા-સમસ્યતે अर्धजरती जरत्यर्द्धः ।
રૂપે શબ્દ, તેનાથી અભિન્ન અ’શીવાચક નરતી વગેરે શબ્દો સાથે વિકલ્પે સમાસ પામે અને તેને અંશી ત-પુરુષ
