________________
|
સમાસ ઇe
વત નામના અને રૂ વણત નામના અંતને લો ૫ થાય છે.
રૂ બક્ષી ચર્ચા સાપક્ષી સ્ત્રી-કમલની જેવી બે આંખે છે જેની એવી બી.
॥ १५ ॥ सुज्वार्थे सङ्ख्या सङ्ख्येये सङ्ख्यया
बहुव्रीहिः ३।१।१९ वारविकल्यार्थयोः सङ्ख्या सवयया बहुव्रीहिः स्यात् , सङ्खयेयार्थे ।
- જે સંખ્યાવાચી નામ તુજ એટલે “વાર” અર્થ સાથે તથા વા એટલે “વિક૯૫” અર્થ સાથે અથવા “સંશય” અર્થ સાથે સંબંધ રાખતું હોય તે નામ, સંખેય અર્થ સાથે સંબંધ ધરાવતા સંખ્યાવાચી નામ સાથે સમાસ પામે, એ સમાસનું નામ બહુત્રીહિ છે. જેમને સમાસ કરવામાં આવે છે તે નામમાં - પરસ્પર એકાÁતા હેવી જોઈએ–અર્થની અપેક્ષાએ પરસ્પર સુસંબદ્ધતા હોવી જોઈએ.
સુ-દિ શદિશા પટા-બે વાર દશ-વીસ ઘડા.
અહીં “સુ... ” પ્રત્યયવાળું દ્રિ એ સંખ્યાવાચી નામ “વાર” અર્થ સાથે સંબંધ રાખે છે અને રહા નામ સંખ્યય એવા ઘર/ધડા વગેરે સાથે સંબંધ રાખે છે.
