________________
૨૧૮
हैमलघुप्रक्रियाव्याकरणे ચિત્ત ન હોય ને ચિત્ત થાય. સ્થાન = ગુપ્ત ન હોય ને ગુપ્ત થાય. રીચાત = મેલું ન હેય ને મેલું થાય.
(५८ ख) इसुसोर्षहुलम् ७।२।१२८ लुप् । सीकरोति નવનીતમ્ યોદ્ધાઃ |
દિન પ્રત્યય લાગે હેય ત્યારે નામને લાગેલા રૂ પ્રત્યય અને સત્ પ્રત્યયના અંત્ય અક્ષરને એટલે “'ને બહુલ લોપ થાય છે.
__ असर्पिः सर्पिः करोति इति सप्पी करोति नवनीतम् = धी બન્યું નહોતું એવા માખણનું ઘી કરે છે.
ધન ધનુ રીતિ ધનુરિ વશ = વાંસડે ધનુષ્યરૂપે નહોતે તેને ધનુષ્ય કરે છે.
ધનુર્મવતિ = ધનુષ્ય થાય છે. આ પ્રાગમાં રિવ પ્રત્યય નથી તેથી આ નિયમ નથી લાગતું.
___ (५८ ग। व्यञ्जनान्तस्यान्त ईः ७।२।१२९. बहुलम् । दृषदीभवति दृषद्भवति शिला ।
દિર પ્રત્યય લાગ્યું હોય ત્યારે વ્યંજનાંત નામને અંતે હું બહુલ ઉમેરાય છે.
अरषद् दृषद् भवति इति = दृषद् + ई + भवति = दृषदीभवति શિબા = જે પત્થર રૂપ નથી તે શિલા – પત્થર બને છે–પાણી પ્રવાહી છે છતાં હોમરૂપે પત્થર જેવું થઈ જાય છે.
