________________
उपोद्घात
अंग्रेजीनो मूळगत संबंध अग्लो-सेक्सन साथे छे; लेटिने तेने ओप अने अलंकारो अर्ध्या छे. तेवी ज रीते गजराती, राजस्थानी अने पश्चिम हिंदुस्तानीनो मूळगत संबंध अपभ्रंश साथे छे; संस्कृते तो आ बधो य अर्वाचीन देश्यभाषाओने ओप अने अलंकारो आप्या छे. एटले के गूजरातीना शास्त्रीय अभ्यास माटे संस्कृतना अभ्यासनी आवश्यकता खरी; परंतु तेनी चिकित्सा, तेना आत्मानी ओळख तो अपभ्रंशना अभ्यासथी थई शके. परंतु आश्चर्यनी वात छे के गूजरातीना उच्चतर अभ्यासमां तेने नहि जेवू ज स्थान आपवामां आव्यु छे. अपभ्रंशना अभ्यास विना गूजरातीनी भाषाचिकित्सा असंभवित ज छे. घणा य गूजराती शब्दोनां मूळ अपभ्रंशमां दीठामां आवे छे. व्याकरणनां रूपो पण झीणवटथी तपासीए तो तेमाथी ज अवतीर्ण थतां दृष्टिगोचर थाय छे. डॉ. टेसीटरी, श्री. नरसिंहराव, प्रो. टर्नर, दी. बा. केशवलाल ध्रुव के सर ज्याज प्रीअर्सननां लखाणो तपासीशुं, तो आ बाबतनी आपणने सचोट प्रतीति थशे. हिंदनी परंपरामां ऊछरेला स्व. व्रजलाल शास्त्रीए पण अपभ्रंश-गूजरातीना संबंध उपर भार मूक्यो हतो. (सं. १९२२) दि. बा. केशवलाल ध्रुवे इ. स. १९०७मां गूजराती-साहित्य-परिषदना बीजा अधिवेशनना प्रमुख तरीकेना भाषणमां अपभ्रंश अने गूजरातीना संबंध विषे विस्तारथी चर्चा करी हती.२ अपभ्रंशना शास्त्रीय अभ्यास प्रत्ये गूजरातना विद्वानोए घणुं ओछु लक्ष आप्यु छे. तेनो अभ्यास सारा प्रमाणमां थशे नहि तो गूजरातोने सारो शब्दकोश के व्याकरण सांपडशे नहि.
'अपभ्रंश' नी अर्थव्याप्ति विषे प्राचीन समयथी ज भिन्न भिन्न मत दृष्टिः गोचर थता आवे छे. जूनामां जूनो अपभ्रंश शब्दनो प्रयोग आपणने पतञ्जलिना
१. शास्त्री ब्रजलाल कालिदास विरचित 'गुजराती भाषानो इतिहास' (सं. १९१२), प्रसिद्ध करनार-गुजरात वर्नाक्युलर सोसायटी, अमदावाद डॉ. सर रामकृष्ण भांडारकर - Wilson Philological Lectures.' Lec. III ने छेडे अपभ्रंश-गूजरातीना संबंधे स्व. शास्त्रीजीनो उल्लेख करे छे.
२. बीजी गूजराती साहित्य परिषदनो अहेवाल अने निबंधो (१९०७) मां दि वा. केशवलाल हर्षदराय ध्रुव- आखू य भाषण आ विषयना रसिके वांची जवा जेवू छे.