________________
સમ્યગ્દર્શન કેવી રીતે પ્રગટે ?
ત્યાં સુધી તે કર્મથી બંધાયેલે રહ્યો છે અને બંધાયા કરે છે તથા સંસારમાં રઝળ્યા કરે છે. જે જે આત્મા બંધાયા છે, તે સઘળા ભેદવિજ્ઞાનના અભાવથી જ બંધાયા છે અને જે જે આત્માઓ સિદ્ધ-બુદ્ધ થયા છે, કર્મોથી મુકાયા છે અને પરિનિર્વાણને પ્રાપ્ત થયા છે તે સર્વે ભેદ વિજ્ઞાનથી જ થયા છે.”
-શ્રીમદ્દ અમૃતચંદ્રાચાર્યદેવ પરદ્રવ્યથી અત્યંત ભિન્ન એવા ત્રિકાળી ઇવ અંતસ્ત ત્વને જાણીને તેની તથારૂપ શ્રદ્ધા કરવી, પ્રતીતિ લાવવી તે ભેદ વિજ્ઞાન છે. સ્વરૂપને આવા જ્ઞાન વડે આત્માને સર્વે પદાર્થોના દ્રવ્ય–ગુણ-પર્યાથી અને અન્ય સર્વે ભાવોથી પૃથક ચિંતવ, ભાવ તે ભેદવિજ્ઞાન છે. સ્વપરના શ્રદ્ધા નમાં અને આત્મશ્રદ્ધાનમાં વિપરીત–અભિનિવેશરહિતપણની મુખ્યતા છે. જે ભેદ વિજ્ઞાન કરે છે કે નિજ અંતસ્તત્વને સર્વ પદાર્થથી ભિન્ન અનુભવે છે, તેને વિપરીત અભિનિવેશ હોય જ નહિ. તેથી ભેદવિજ્ઞાની સમ્યગ્દષ્ટિ જ છે. ભેદવિજ્ઞાનથી જ્ઞાયક આત્મા જ્ઞાયકભાવે પ્રકાશે છે. આત્મા આત્મા વડે, આત્મા માટે, આત્મામાં આત્માનું જ જ્ઞાન કરે છે, ત્યારે ઉપગાત્મક આત્માનુભૂતિ પ્રગટે છે, તે વિષે હવે પછી લખશુ. આ બધું ભેદવિજ્ઞાનથી બને છે, તેથી તેને અચિંત્ય મહિમા શાસ્ત્રમાં વર્ણવે છે.
સ્વને સ્વ-રૂપે જાણતાં એ પણ જાણવું જોઈએ કે આત્મામાં ઉત્પન્ન થતા રાગાદિ-વિભાવ ભાવો જે આસવબંધ
