________________
૨વતંત્ર આત્મદ્રવ્યનાં પ્રમાણ વગેરે છે. જુદા પર્યાય જુદી જુદી વસ્તુના જ હાય.
(૧૪) કેઈને પૂર્વભવનું સ્મરણ થાય છે અને પાછલું બધું પિતાના અનુભવ જેવું લાગે છે. આ વસ્તુ શરીરથી આત્મા જુદે હોય અને તે પૂર્વ જન્મમાંથી અહિં આવ્યું હોય તે જ ઘટી શકે, તે જ પૂર્વનું સ્મરણ કરી શકે. નહિતર પૂર્વના શરીરના અનુભવ અનુસાર આ શરીરને યાદ ન આવી શકે. અનુભવ કેઈ કરે અને સ્મરણ બીજે કરે એ કેમ બને ?
(૧૫) બજારની ખાતર આરામી જતી કરાય છે અને પસા ખાતર એક બજાર મૂકી બીજે પકડાય છે. એ પૈસા પણ પુત્રની ખાતર ખરચી નખાય છે. તેમજ એ પુત્રને પણ બળતા ઘરના ચોથા મજલે છેડી પહેલા માળેથી પિતાનું શરીર બહાર કાઢી લેવામાં આવે છે. કેમ આમ? કહે, વધુ પ્રિય ખાતર અવસરે ઓછું પ્રિય જતું કરાય છે. તે પ્રશ્ન છે કે–અવસરે કલેશ-રગડામાં શરીર પણ આપઘાતથી જતું કરાય છે તે કઈ વધુ પ્રિય વસ્તુ ખાતર? કહેવું જ પડશે કે આત્મા ખાતર. ‘મર્યા પછી મારે આ જેવું નહિ અને દુખી થવું નહિ” એમ ત્યાં થાય છે. એટલે સૌથી અધિક પ્રિય તરીકે આત્મા જડથી તદ્દન જુદે એક સ્વતંત્ર દ્રવ્ય તરીકે સિદ્ધ થાય છે. -
( ૭ –આત્માનાં ષટુ સ્થાન (૧) જગતમાં આવા સ્વતંત્ર આત્મદ્રવ્ય અનંત છે. તેથી જ આ આત્મદ્રવ્યો અને જડ-દ્રવ્યના પરસ્પર સહકારથી
