________________
૧૧૨
જૈનધર્મને સરળ પરિચય સામાયિકમાં મન-વચન-કાયાની પાપ પ્રવૃત્તિ, વિકથા, સામાયિકનું વિસ્મરણ વગેરે ન થાય, એ સાવધાની રાખવી. ૧૦. દેશાવકાશિક વત–
આમાં મુખ્યતયા અમુક ભાગ નક્કી કરી એટલાથી બહાર જવું નહિ, અને બહાર સાથે કંઈ વ્યવહાર કરવો નહિ, એની અમુક સમય માટે પ્રતિજ્ઞા હોય છે. એમાં બીજા વતેને સંક્ષેપ કરાય છે. ચાલુ પ્રણાલિકામાં એવી પ્રતિજ્ઞા કરાય છે કે ઓછામાં ઓછું એકાશનને તપ રાખી દિવસ ભરમાં બે પ્રતિક્રમણ તથા આઠ સામાયિક કરવાનું દેશાવકાશિક વ્રત વર્ષમાં અમુક સંખ્યામાં કરીશ.” અલબત્ આ વ્રતના મર્મને પાળવા માટે એ સામાયિકમાંથી બચેલા સમયમાં સાંસારિક પ્રવૃત્તિઓ ન કરતાં જ્ઞાન-ધ્યાન વગેરે ધમપ્રવૃત્તિમાં દિવસ પસાર કર હિતાવહ છે.
આ વ્રતના યથાર્થ પાલન માટે નક્કી કરેલી મર્યાદા બહારથી કેઈને ન લાવ કે બહાર ન મેકલ, વગેરે સાવધાની રાખવી. ૧૧. પૌષધ–
પૌષધ એટલે દિવસ, રાત્રિ કે અહેરાત્રિ માટે પૂર્ણ સામાયિક સાથે (1) આહાર (ii) શરીર-સત્કાર તથા (ii) વ્યાપારના ત્યાગની અને (૪) બ્રહ્મચર્યની પ્રતિજ્ઞા કરી આવશ્યક ક્રિયાઓ તેમજ જ્ઞાનધ્યાનમાં રક્ત રહેવાનું. આ આંતર ધર્મને પિષે છે માટે પષધ કહેવાય છે. આમાં સમિતિ ગુપ્તિ કે જે આગળ સંવર પ્રકરણમાં કહેવાશે તેનું પાલન કરવાનું હોય છે.
