________________
વાતી_અધાતી કર્મ
ઘાતી-અઘાતી કર્મ જ્ઞાનાવરણદિ આઠ કર્મમાં બે જાત છે; એક ઘાતી, અને બીજી અઘાતી, ઘાતી એટલે આત્માની નિર્મળતા યાને પરમાત્મભાવના ગુણ જ્ઞાન, દર્શન, વીતરાગતારૂપ ચારિત્ર અને વીર્યાદિને ઘાત કરનાર અને અઘાતી એટલે એને ઘાત નહિ કરનાર. માક્ષસુખ આત્મગુણ છતાં એનું રેધક વેદનીયકર્મ પરમાત્મભાવનું ઘાતક નહિ, માટે એ ઘાતકર્મ નહિ.
ઘાતી કર્મ ચાર છે-જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણુ, મોહનીય અને અંતરાય. બાકીના વેદનીય, આયુષ્ય, નામકર્મ અને ગોત્રકમ એ ચાર અઘાતી કમ છે.
- જ્ઞાનાવરણને ઉદય થયે એટલે જ્ઞાન રોકાવાનું જ. મિથ્યાત્વનો ઉદય થયે એટલે સમ્યકત્વ ગુણ રોકાવાને જ. તેથી તે ઘાતી છે. પરંતુ અઘાતી દા. ત. અશાતા વેદનીય કે અપયશ નામકર્મનો ઉદય થયા એટલે જ્ઞાન, સમ્યકત્વ વગેરે ગુણે રોકાય જ એવો નિયમ નહિ. હાં અપયશને ઉદય થયા પછી મૂઢ બની એની અસર લઈને ભણેલું ભૂલે તેથી જ્ઞાન ઢંકાઈ જાય એમ બને; પણ તે તે જ્ઞાનાવરણ-કર્મના ઉદયથી ઢંકાઈ ગયું કહેવાય. એવું મોહનીય માટે સમજવાનું. અશાતા, દૌર્ભાગ્ય, અપયશ આવવા પર મૂઢ બની કવાય મોહનીયના ઉદયને જાગવા દઈએ, અર્થાત કષાય કરીએ તે જ ક્ષમાદિ ગુણ આવરાય, અને ન જાગવા દઈએ તે એકલી અશાતા કે દૌર્ભાગ્યાદિમાત્રથી આત્મગુણ આવરાય એવું નહિ. માટે એ ઘાતી નહિ. આને અર્થ એ છે કે અઘાતી કર્મના ઉદય ચાલુ છે,
