________________
[ ૧૮ ]
ધર્મ કોંશય
આવા સતાષીના મને રાજ્યે જોવાં જેવા હાય છે, અને અન્ય પાસે પૈસા જોઇ પેાતાની સ્થિતિ માટે ખેદ થતા નથી, સામા તરફ ખાર થતા નથી, કાની અદેખાય આવતી નથી અને એનાં મુખ પર અને હ્રદયમાં ચોક એવી આનંદલહરી નિરંતર સરતી રહે છે હું તેના વાયરામાં એ હિલેાળા લીધા કરે છે. ધનલેાભી કે કીર્તિ લેાભી જ્યારે જ્યાં ત્યાં માથાં માર્યાં કરે છે, અને કૌભાંડા રમ્યા કરે છે, સામસામી સાગડી ગાઠવ્યા કરે છે અને કયા ત્રણ ભરીને કઇ કરીને ઝઋ, કાની કુકરીને ઘર ભેગી કરું એવા ખ્યાલ કર્યાં કરે છે અને તે ખાતર અનેક દેખાવા, ખુશામત અને કારસ્થાનેા કરે છે, ત્યારે અંતેાષી જીવ આનમાં મગ્ન રહે છે, હાય તેનાથા રાજી રહે જે અને પ્રેમસમુદ્રમાં શાંત ડુબકી મારે છે. શ્રીપાળતા સાષ અને અવળ શેઠના લેાભ જ્યારે વિચારીએ છીએ ત્યારે શેઠના જીવના વલેપાતા, ઊકળાટ અને હાયવરાળા શ્રોતાને માટે ખેકારક નીવડે છે. સંતેષીને સમાજમાં માન છે, જિંદગીમાં ચમન છે, સ્વાસ્થ્યમાં નિરાંત છે અને પ્રેમમાં મસ્તી છે. સંતેાષીના મનને મહિમા વણુવા મુશ્કેલ છે. મન સંતેષ પામે પછી કાણુ ગરીબ અને કાણુ ધનવાન ? જ્યાં મનવાન અને ગરીબના ફેર જ રહેતા નથી ત્યાં પછી અંતરભાવનાં ચિત્રા શા વર્ણવવાં બાકી રહે ? .સજ્જન તૃષ્ણાને ત્યાગ કરે, સતોષમાં મહાલે અને હાય તેનાથી રાજી થાય. પ્રગતિનું આ પહેલું સેાપાન છે.
संतोषामृततृप्तानां यत्सुखं शान्तचेतसाम् । कुंतस्तद्धनलुब्धानामितश्चेतश्च धावताम् ॥
