________________
કરેમિ ભં તે –સૂત્ર
પુગળ, કાળ એ છ દ્રવ્યાત્મક જગત છે. નિર્દેશ, સ્વામિત્વ, સાધન, અધિકરણ, સ્થિતિ, વિધાનઃ એ છ અનુગથી અધિગમ્ય જગત્ છે.
જગત સાત પ્રકારે છે–નગમ, સંગ્રહ, વ્યવહાર, જુસૂત્ર, શબ્દ, સમભિરુઢ, એવંભૂત. એ સાત નયદ્રષ્ટિ ગ્રાહ્ય જગત છે. સ્યાત-સત, સ્ય –અસદ્, સ્યાત-, સ્યાદ્ અવક્તવ્ય, સ્યાત-સત-યા- અવ્યક્તવ્ય, સાઅસત સ્થા–અવ્યક્તવ્ય, સ્મત સત સ્થા–અસત્ સ્યા અવ્યક્તવ્ય: એ સાત વિકલ્પ પ્રતિપાદ્ય જગત છે.
જગત આઠ પ્રકારે છે–સત, સંખ્યા, ક્ષેત્ર, સ્પર્શન, કાલ, અત્તર, ભાવ, અલ્પબહુવ: એ આઠ અનુગથી અધિગમ્ય જગત છે.. - જગત નવ પ્રકારે છે–જીવ, અજીવ, પુષ્ય, પાપ, આસવ, સંવર, નિર્જર, મેક્ષઃ એ નવ તત્તાત્મક જગત છે.
પદાર્થવિજ્ઞાન, વિચારસરણી, આધ્યાત્મિક વિગેરે અનેક દષ્ટિબિન્દુથી જગત્ અને તેને દરેક પદાર્થોનું યથાસંભવ લક્ષણ, વિધાન અને પરીક્ષાપૂર્વક વિવેચન કરવામાં આવ્યું છે.
પ્રવચનકૃત:-સંક્ષિપ્ત, મધ્યમ અને વિસ્તૃત વાચનમય છે સહેતુક, સનિયુક્તિ પદ, સગ્ન | પદ, સવાર્તિક અને સભાષ્ય છે: ઉપપત્તિયુક્ત, સપ્રશ્ન, સવ્યાકરણ, સર્વનયાત્મક અને સર્વપ્રમાણત્મક વાક્યરચનાયુકત છે. સૂત્ર, અર્થ અને તદુભય રૂપ તથા ગદ્ય, પદ્ય અને તંદુભય રૂપ
૨૦૪
