________________
સા મા યિક ધર્મ અને તી થે નું શા સ ન તન્ન
છેઃ અર્ષિત-અનર્ષિત જગત છે. પ્રત્યક્ષ-પક્ષપ્રમેય જગત છે. દ્રવ્ય-પર્યાયાર્થિક દષ્ટિ ગ્રાહ્ય જગત છેઃ કાર્ય–કારણ રૂપ જગત છે: ચળ-નિશ્ચળ જગત છે: સકલાદેશ-વિકલાદેશ ગ્રાહ્ય જગત છે: વ્યક્શન–અર્થ પર્યાય રૂપ જગત છે.
- જગત્ ત્રણ પ્રકારે છે–ઉત્પાદ, વ્યય, ધ્રોવ્ય રૂપ જગત્ છે. દ્રવ્ય ગુણ પર્યાય રૂપ જગત્ છે. ભૂત, ભવિષ્ય, વર્તમાન વિષયક જગત્ છેહેય, રેય ઉપાદેય જગત્ છે. - જગત ચાર પ્રકારે છે–પ્રત્યક્ષ, અનુમાન, ઉપમાન, અને શબ્દ પ્રમાણથી પ્રમેય જગત્ છે. ચક્ષુ, ચક્ષુ શિવાયની ઈદ્રિય, અવધિ, અને કેવળઃ એ ચાર દર્શનગ્રાહ્ય જગત્ છે. દ્રવ્યાસ્તિકાય, માતૃકાપદાસ્તિકાય, ઉત્પન્નાસ્તિકાય, પર્યાયાસ્તિકાયમય જગત્ છેઃ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, અને ભાવ રૂપ જગત છે નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવ રૂપ જગત છેઃ અનાદિ અનંત, અનાદિ સાંત, સાદિ અનંત, સાદિ સાત જગત છે. વર્તના, પરિણામ, ક્રિયા, પરત્વાપરત્વયુક્ત જગત છે.
જગત પાંચ પ્રકારે છે–મતિ, શ્રુત, અવધિ, મનઃ પર્યાય, કેવળઃ એ પાંચ જ્ઞાન ગ્રાહ્ય જગત છેઃ ધર્મ, અધર્મ, આકાશ, જીવ, પુદગળ: એ પાંચ અસ્તિકાયાત્મક જગત છે: ઔપશમિક, ક્ષાયિક, ક્ષાપક્ષમિક, ઔદયિક, પરિણામિક: એ પાંચ ભાવ રૂપ જગત છે. સ્કન્દ, દેશ, પ્રદેશ, પરમાણુ અને સમયાત્મક જગત છે. - જગત છ પ્રકારે છે–ધર્મ, અધર્મ, આકાશ, જવ,
૨૦૩
