________________
સૂત્રનું મહત્ત્વ સમજનારજ જૈન આગમોની સંગતિ અને એકવાક્યતા સમજી શકશે.
૫. ભગવાન મહાવીરદેવે ઉચ્ચારેલું પ્રતિજ્ઞાવાય ગણધર ભગવતિએ દ્વાદશાંગીમાં દાખલ કરી, તીર્થનું અંગ બનાવ્યું, માટે જ તે ગણધરકૃત ગણાયું, અને સર્વ પ્રકારના સમ્યગુ દર્શનીઓના ઉપયોગને માટે જાહેરમાં મૂક્યું, એટલે તે અંગબાહ્યશ્રુત પણ ગણાયું. છતાં આવશ્યક નિર્યુક્તિના એક વાક્ય ઉપરથી કરવામાં આવેલું મારું અનુમાન સાચું હોય તો શેષ બાવીશ તીર્થકરેએ પણ કેટલાક ફેરફાર સાથે આ જ પ્રતિજ્ઞાવાક્ય ઉચ્ચારેલું, અને ખુદ આદિતીર્થપતિ ઋષભદેવ પ્રભુએ પણું. તેમાં પ્રમાણ તરીકે જેનશાસ્ત્રોમાંના ઉલ્લેખો અને સૂત્રની સાદાઈ-સામાયિક, અને સાવદ્ય વેગનું પ્રત્યાખ્યાનેઃ એ સાદા વાકથી પ્રતિજ્ઞાસ્ત્રનું સ્વાભાવિકપણું–ગણાવી શકાય. પણ ભગવાન. મહાવીરદેવના જેટલી આ સૂત્રની પ્રાચીનતા સાબીત કરવામાં તે કોઈપણ બાધક પ્રમાણ નથી જ.
૬. બાકીના પાંચ આવશ્યકના સૂત્રે આ સૂત્રના વિસ્તાર રૂપજ છે, એમ કહીએ તે પણ ચાલે, એટલું જ નહીં પરંતુ સમગ્ર જૈન વાડમય પણ આ સૂત્રના અર્થવિસ્તાર રૂપ જ છે.
૭. પૂર્વાચાર્યોએ આ સૂત્ર ઉપર ઘણુંજ લખ્યું છે. છયે આ-- વશ્યકની વ્યાખ્યારૂપ ચતુર્દશ પૂર્વધર પરમપૂજ્ય શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામીકૃત આવશ્યક નિર્યુક્તિ સૌથી પ્રાચીન અને મૂળભૂત વ્યાખ્યા છે. તેના ઉપર આવશ્યક ચૂર્ણિ, ભાષ્ય, મુલાવશ્યક ટીકા [ પ્રાકૃતમાં ] તથા શ્રીમાન હરિભદ્રસૂરિની નાની અને મોટી [ જે મળતી નથી ? બે વ્યાખ્યાઓ, તથા બીજી કેટલીક અવચૂરિ રૂપ લઘુ ટીકાઓ. એ. બધું સાહિત્ય બરાબર ઉપલબ્ધ હોય તો એ આવશ્યક ઉપર લખા-- ચેલા ગ્રંથ સંગ્રહનું લેક પ્રમાણ લાખ દેઢ લાખ ઉપરાંત જાય..
૮. તેમાં પણ માત્ર “કરેમિ ભંતે ! ” સૂત્ર ઉપર એક હજાર ગાથા લગભગ નિર્યુક્તિ છે. ચૂર્ણિ ભાષ્ય અને હારિભદ્રી વૃત્તિ, ઉપ--
