________________
૧૩૨
આત્મવિજ્ઞાન
जन्मातरार्जित शुभाशुभ कृन्नराणां छायेव न त्यजति कर्म फलानुबन्धि ||
આકાશમાં ઉડી જાએ, દિશાઓની પેલી પાર જાએ, દરીયાના તળીયે જઇને બેસા, મરજીમાં આવે ત્યાં જાએ પણ જન્માંતમાં જે શુભાશુભ કમ કર્યાં હેાય છે, તેનાં ફળતા છાયાની જેમ તમારી પાછળ જ આવવાનાં, એ તમાર। ત્યાગ નહિ કરે. કવિ ગંગે પણ કહ્યું છે કેઃ—દિન છૂપે તિથિ વાર ઘટે ઔર, સુરજ છુપત હય ગ્રહણ છાયા; ગજરાજ છુપત હય સિંહુકા દેખત,ચંદ્ર છૂપત અમાવાસ આયે; પાપ છુપત સુરિનામકા જાપત, કુળ છૂપે હ્રય કપૂત કે જાએ; કવિ ગંગ કહે સુન શાહ અકબર, કર્યાં ન છૂપેગા છુપા છુપાયેા. કરેલ ક તું ફળ અવશ્ય ભાગવુ જ પડશે, તે દર્શાવતું એક કવિનું કથન છે કે—
ભલે ઉગેભાણુ, આથમણી દિશામાં ભલે; ભલે ખીલે જ્યાં પહાડ, કમળદળનગ શિખરે. ડોલે મૂળથી મેરૂ કે, અગારા અમૃત ઝરે; પણ નહિ' કાર કે ફેર, પડે ભાવિની રેખામાં, વળી પણ મહાપુરૂષાએ કહ્યુ` છે કે— अवश्यमेव भोक्तव्यं, कृतं कर्म शुभाशुभम् । न मुक्त क्षीयते कर्म कल्पकोटिशतैरपि ॥
અર્થાત્–શુભ યા અશુભ કરેલું' કમ', અવશ્ય ભોગવવુ
