________________
[4]
પણ નહિ, પણ વિચિત્ર સ્વાદવાળી જણાય છે, અને તેથી સાકરમાં મિઠાશ હાવા છતાં પણ તે મિષ્ટાન્ન ખનાવી શકતી નથી; તેવી જ રીતે રાગાદિ દોષમિશ્રિત આત્મામાં સમ્યગ્જ્ઞાનાદિ હાવા છતાં પણ તે તાત્ત્વિક જાણવા-જણાવવા આદિનુ કાર્ય કરી શકતા નથી, પણુ જ્યારે રાગાદિ દ્વેષ! દૂર થવાથી શુદ્ધ થાય છે ત્યારે તે સમ્યગજ્ઞાનાદિ કાર્યના સાધક અને છે.
રાગ, દ્વેષ, મેહરૂપ દાષાના ક્ષય એટલે કે શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપના આવારક ચાર ઘાતી કર્માંના ક્ષય થવાથી આત્મા વીતરાગ અને છે. અને તેથી તેનુ શુદ્ધાત્મસ્વરૂપ કેવળજ્ઞાન પ્રગટે છે, પછી તે સર્વજ્ઞ કહેવાય છે. આવા સ`ગ દેવ શ્રી મહાવીર પ્રભુએ ચરાચર જગતનું તાત્ત્વિક સ્વરૂપ જાણવાને અને તે સાચી રીતે જાણીને સમ્યગજ્ઞાનદ્વારા આત્મશુદ્ધિ કરીને વૈગલિક પ્રપ’ચેાથી મુક્તિ મેળવવાને માટે દ્રવ્ય, ચરણકરણ, ગણિત અને ધર્મકથા એમ ચાર અનુયાગાની અથી પ્રરૂપણા કરી, જેને ગણુધર લબ્ધિસપન્ન ગૌતમ આદિ મહાપુરુષાએ ભવ્ય જીવેાની તત્ત્વજિજ્ઞાસાની સરળતા માટે સૂત્રસકલના કરી, જંતા અવલંબનથી અનેક ભવ્ય જીવેા તાત્ત્વિક જ્ઞાન મેળવીને આત્મવિકાસી અન્યા છે, મને છે અને મનશે.
દ્રવ્ય, ચરણકરણ, ગણિત તથા ધર્મ કથારૂપ ચાર અનુયાગમાંથી દ્રવ્યાનુયાગને પ્રધાનતા આપવામાં આવી છે. સર્વથા દ્રવ્યાનુયાગશૂન્ય ચરણકરણાદિ ત્રણ અનુયાગ પ્રાય: આત્માની શુદ્ધિના સાધક બની શકતા નથી; કારણ કે જીવ દ્રવ્ય તથા અજીવ દ્રવ્યની સાચી એળખાણુ સિવાય વીતરાગના ચારિત્રની એળખાણ થઇ શકતી નથી, અને ચારિત્રને સાચી રીતે ઓળખ્યા સિવાય તા વીતરાગની આજ્ઞા પ્રમાણે ચારિત્રની આરાધના થઇ શકે નહીં, અને તેથી આત્મપ્રદેશમાંથી કરજ કાઢીને આત્માને સ્વચ્છ મનાવી શકાય નહિ. શ્રી શય્યંભસૂરિ પણ કહે છે કે—
