________________
દરિયાવ-દિલ દરબાર
૧૪
લોભ એવી અગ્નિજ્વાળા છે કે, લાભનું ઘી હોમાતાં એના ભડકા વધ્યા વિના ન જ રહે. લાભથી લોભની વૃદ્ધિ અને એથી લાભ-લાલસાની વૃદ્ધિ, આ એક એવું વિષચક્ર છે કે, સંતોષના પાણીનો જોરદાર મારો ચલાવ્યા વિના એનો અંત જ ન આવે. આ સત્ય જગા પટેલ બરાબર જાણતા હતા, પણ જ્યારે શિયાળાની ઋતુમાં ખેતરનાં ખળાં બાજરાના મબલક પાકથી ઊભરાઈ ઊઠ્યાં, ત્યારે સત્યને જાણે વીસરી જઈને, એઓ એવા વિચારે ચડ્યા કે, આ બધો જ બાજરો ઘરભેગો કરી શકાય, એવો શું કોઈ ઉપાય મળે ખરો ?
એ વખતે એવો નિયમ હતો કે, જેના ખેતરમાં જેટલું ધાન્ય પાક્યું હોય, એના અમુક ટકા ‘રાજભાગ’ તરીકે દરબારમાં આપવા પડતા. આ નિયમ આજ સુધી બધાની જેમ જગા પટેલ પણ બરાબર પાળતા આવ્યા હતા. પણ આ વર્ષે વરસાદ-પાણી સારાં થયાં હોવાથી ખળામાં જ્યાં બાજરાના ખડકાયેલા મોટા ઢગલા પર નજર ગઈ, ત્યાં જ જગા પટેલના હૈયામાં લોભની જ્વાળા ભડભડ કરતી ભભૂકી ઊઠી અને એ બધો જ બાજરો ઘરભેગો કરી દેવાનો દુર્વિચાર એમને બેચેન બનાવી ગયો. થોડાઘણા વિચારના અંતે એમને થયું કે, બધો બાજરો તો કોઈ પણ ઉપાયે ઘરભેગો ન થઈ શકે. પરંતુ હા એટલું શક્ય છે કે, રાતના અંધારામાં લાભ લઈને બાજરાનું એકાદ ગાડું હું ઘરભેગું કરી દઉં, તો ~ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩
૧૦૬૦
