________________
ફક્ત બે રૂપિયા મળે, તો જ એ કટોકટીમાંથી હું ઊગરી શકું એમ છું.
કંદોઈ કાળમીંઢ કાળજા જેવો બની ગયો હતો. એણે સ્પષ્ટ સંભળાવી દીધું કે, આજ સુધીના મીઠા સંબંધ હવે પછી પણ મીઠા જ રાખવા હોય, તો કાળજે કોતરી રાખ કે, પહેલા ૧૦ રૂપિયા ચૂકવી દે, પછી જ નવું ખાતું ખોલવાની શત !
કંદોઈ અને વિઠ્ઠલ વચ્ચે આવી રકઝક ચાલી રહી હતી, એવા અવસરે જ ચોટીલા પાસેના રેશમિયા ગામમાંથી આવેલા એક સાંઢણી સવારે આ રકઝક સાંભળી લઈને કંદોઈને કહ્યું કે, બિચારો આ માણસ આટલો બધો કરગરી રહ્યો છે, છતાં તમને દયા નથી આવતી ! લેવાની રકમ તો ૧૦ રૂપૈડી જેટલી જ છે ને ? એક વાર એને તક આપી દેવી જોઈએ. આ ક્યાં વધુ માંગે છે ! સવાલ એ જ રૂપિયાનો છે ને? એમાં આટલી બધી રકઝક કરવાની હોય ખરી ?
વિઠ્ઠલની દયા ખાનાર સાંઢણી સવાર પર કંદોઈને બરાબરની ખીજ ચડી ગઈ. એણે કહ્યું કે, ૧૦ રૂપિયાનું ખાતું વરસોથી ચાલુ ને ચાલુ જ રહે, એ કઈ રીતે પાલવી શકે ? આ રીતે ૧૦ રૂપૈડીનું ખાતું નાનું ન ગણાતું હોય અને તમને આની પર દયા આવતી હોય, તો ૧૦ રૂપિયા ચૂકતે કરી દેતાં તમને કોણ રોકે એમ છે?
સાંઢણીસવારે દુભાતા દિલે કંદોઈ સમક્ષ જે કઈ કહ્યું હતું, એ કથનમાં કરુણા હતી અને સચ્ચાઈ પણ હતી. એથી કંદોઈનો આવો પ્રસ્તાવ તરત સ્વીકારી લેતાં એણે કહ્યું કે, જૂનું ખાતું ખતમ કરીને નવા ખાતાનો શુભારંભ આ જ ઘડીપળે તમે કરીને વર્ષોથી ચાલ્યો આવતો મીઠો સંબંધ જાળવી જ રાખશો, એવો મને વિશ્વાસ છે. લો, ગણી લો આ દશ રૂપિયા ! અને મને બશેર ગાંઠિયા અને શેર જલેબી તોળી આપો. એટલે એની રકમ પણ ચૂકતે કરીને હું મારા રસ્તે આગળ વધું!
વિઠ્ઠલ ના ના કરતો રહ્યો, છતાં સાંઢણી સવારે દશ રૂપિયા એ રીતે
૧૦૨
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૨
