________________
૯૮
સાચો ધર્મ માનીને તે ધર્મની જ સર્વત્ર બંસરી બજાવવા મંડી પડેલ છે. સર્વત્ર તે ધર્મની જ પ્રશંસા ગાઈ રહેલ છે. અને બીજી બાજુ તે યશોગાનને સાંભળનારા મુગ્ધજનો રૂપ મેંઢકો તે કલ્પિત ધર્મના યશોગાનને વખાણવા રૂપે તેઓને તાન ચડાવી રહેલ છે. તે અધર્મમાં સ્થિર કરી રહેલ છે.
અર્થ : એક આશ્ચર્ય એવું દીઠું કે - શાસ્ત્રના સમ્યગ્ અવબોધ વિના માત્ર મેલો વેષ ધારીને સર્વત્ર નીચી દૃષ્ટિએ અને મૌનપણે જ વિચરવામાં શુદ્ધ ચારિત્ર માની બેઠેલ કોઈ મુનિ ગીતાર્થ ગુરુ નિશ્ચિત ગુરુકુલમાં તેવું ચારિત્ર નહિ જોવાથી ગુરુકુલને અચારિત્રી માની ગીતાર્થ ગુરુની પણ નિશ્રા તજીને સર્વત્ર એક્લો વિચરીને મોક્ષ મેળવવા મથી રહેલ છે. તમે આમ એકલા અને મૌન કેમ ? એમ પૂછનારને બચાવ પૂરતું શાસ્ત્રમાં ચારિત્રથી જ મોક્ષ કહેલ છે. ઉપદેશાદિ દ્વારા લોકોનાં ટોળાં ભેગા કરવા વગેરે પ્રવૃત્તિમાં તો ચારિત્રને ગૌણ કરવા જેવું છે. અને શાસ્ત્રમાં બહુ બોલવાને નિંદાનું સ્થાન કહેલ છે. એટલું જ જણાવીને મૌન પકડે છે. આ જોઈને અજ્ઞાનીજનો તે મુનિને મહાન યોગી માનીને વિશિષ્ટ એવા સદોષ ખાન-પાનાદિથી પણ સત્કારવા લાગ્યા. પરિણામે તે તત્ત્વજ્ઞાનરૂપ પ્રાણહીન ક્રમે કરીને તે ખાન-પાનાદિમાં લુબ્ધ બન્યો. એ પ્રકારે હોવાથી તે મૌની મુનિરૂપ મડદો એ જ રીતે જીવવા સારું એવું આચરણ આચરી બેઠો કે ભક્તોના તેવા અશુદ્ધ સદોષ ખાન-પાનાદિ મૌનપણે આરોગતો જાય અને તે ભક્તોને તેની ભક્તિથી પોતે પ્રસન્ન થતો હોવાનો ભાસ આપવા સારું ડગલે ને પગલે એટલે કે વારંવાર હસતો જાય.
અર્થ : મોહગર્ભિત વૈરાગીની ઉપર્યુક્ત પ્રકારે તેવી મોહગર્ભિત વિરતિને ધારણ કરનારા તેવા ત્યાગીઓના આત્માને મુશીબતે જ સ્પર્શતી હોવાથી તેવા જોગીઓની તે મોહગર્ભિત વૈરાગરૂપ બેટી પોતાના જોગી પિતાને કહે છે કે તમે હજુ જેને જન્મ આપેલ નથી તે અનેકાંત દર્શનનો સર્વસંયમ રૂપ સ્વામી મને લાવી આપો અને તે માટે પ્રયાસ કરવા છતાંપણ