________________
૨ ૨૭
મંગલકારી અંત્યાક્ષર વિણ, સહુયે જગ જસ કહવે રે, નિશાલે આવીના (ને) પ્રથમાક્ષર હર્ષ ધરી ગ્રહવે રે. મં. ના મધ્યાક્ષર વિણ તે ઉભયને, હોય ન કહાં એ પ્યારી રે, અક્ષર ત્રણ કરી તે પૂરણ, રાજકુળે ઘણી સારી રે. સં. શારા પહલા અક્ષર ને છે કાનો, બીજો કેવલ જાણો રે, ત્રીજો અક્ષર જિમ નિરખી, વહેજો અર્થ પિછાણી રે. મં. વા આવે એક કોઈન કામે, બે તો કામે આવે રે, ધન હર્ષ પંડિત ઈણ પરિ પૂછે, તે સું નામ કહાવેરે. મં. જા
(હરિયાળી સંગ્રહ પા. ૨૨) જવાબ - વાચના આ હરિયાળીનો જવાબ “વાચના' છે. સમસ્યામૂલક હરિયાળીના ઉદાહરણરૂપ આ કૃતિમાં જિનવાણીનો સંદર્ભ રહેલો છે.
વાચ - વાણી – મંગલકારી છે. ચના - પાઠશાળામાં બાળકોને આપવામાં આવે છે જેનો સહર્ષ
સ્વીકાર થાય છે. વાના - મહાન પુરૂષોને ગમતાં નથી.
વારને માત્રા છે “ચ” માત્રા વગરનો છે “ના” નો અર્થ બોધમાં સહાય કરે છે.
રાજકુળમાં રહે છે એટલે જિનશાસન એ રાજકુળ છે. તેમાં વાચના રહે છે. રાજકુળ જિનેશ્વર ભગવંતનું સામ્રાજય એમ સમજવું.
“વા” – દર્દ કોઈને કામનું નથી. ચ” - અનેક કામમાં ઉપયોગી છે. ના” - નકારના અર્થમાં છે. આ રીતે હરિયાળીનો અર્થ સ્પષ્ટ થાય છે.
