________________
૧૬૫
છે કે “આ મારો નાથ મન મારું કહ્યું માનતો નથી તે જોઈને મારી શોકય કુમતિ કે જે હમણાં મનની પ્રિયા બની છે તે હસે છે. મારી બેઉ નણંદ નિદ્રા ને વિકથા છે તે બહુ અટારી-માઠી છે. મારો જેઠ કપટ નામે છે તે મહાજદૂઠો છે. કાયા મન સાથે વિચારે છે કે – આ અટારા કુટુંબને કેમ જાળવવું ? તે કુટુંબ મારી સાથે નિરંતર રોષ કરે છે. મારું સાસરું ને પિયર એક જ ગામમાં એટલે આ સંસારરૂપ શહેરમાં જ છે, તેથી તે કુટુંબ મારી ઉપર નવા નવા દોષ મૂકીને મને પજવે છે. ૧-૨. જેઠાણી મુજ પરઘર બહુ ફરે રે, દેવરને નહિં લાજ; દેરાણી છે અતિ ઉછાંછળી રે, માંડે વિરૂઓ એ કાજ. કિમ. ૩.
અર્થ ઃ મારા જેઠ કપટની સ્ત્રી પરવચના મારી જેઠાણી ઘરે ઘરે અનેક જનોને ઠગતી ફર્યા જ કરે છે. મારો દિયર અવિવેક છે તેને લાજ જ નથી. તે અવિવેકની સ્ત્રી કુમતિ જે મારી દેરાણી છે, તે તો બહુ ઉછાંછળી છે તેથી તે ઘણાં માઠાં કાર્યો કરે છે. ૩. સસરો સુહાળો રે બોલી નવિ શકે રે, સાસુડીનો નહીં વિશ્વાસ; પિયરે પિતા છે મુજ રોષીઓ રે, માડલડી દેખાડે ત્રાસ. કિમ. ૪.
અર્થ મનનો બાપ જીવ તે કાયાનો સસરો તે તો બહુ સુકુમાળ છે. તે બધું સહન કરે છે, પણ કાંઈ બોલતો જ નથી. જીવની સ્ત્રી ચેતના તે મારી સાસુ તેનો કાંઈ વિશ્વાસ નહીં. તે તો ઘડીમાં આમને ઘડીમાં તેમ એમ અનિશ્ચિતપણે રહ્યા કરે છે. કાયાનું પિયર અશુભ સ્થાનને ત્યાં રહેનાર અશુભ કર્મ તે કાયાના પિતા દુષ્કર્મની સ્ત્રી કુગતિ મારી માતા તે બંને તો મને ત્રાસ આપે છે. ૪. કુવો બેઠો રે ખીખી બહુ કરે રે, ફુઈડી લગાવે મુજ રાવ; પરઘરભંજક મામો માહરો રે, મામીનો ખોટો સ્વભાવ. કિમ. ૫.
અર્થ દુષ્કર્મની બહેન વેદના, તેનો ધણી શોક તે કાયાનો ફુવો થાય છે તે આ બધું જોઈને ખીખી હસ્યા જ કરે છે. અને તેની સ્ત્રી વેદના
