________________
૧પ૯
આ હરિયાળી રૂપકાત્મક અભિવ્યક્તિના ઉદાહરણરૂપ છે. અધ્યાત્મ સાધનાનો એક અને અવિચ્છિન્ન હેતુ મોક્ષસુખની પ્રાપ્તિ છે, તે તરફ ઉપદેશાત્મક વિચારો વ્યક્ત થયા છે.
પિયર-મિથ્યાત્વ, માવતર-મોહમાયા, પ્રીતમ-અનુભવ, શ્વસુરજિનેશ્વરદેવ, સાસુ-જિનાજ્ઞા, કુંડળ-બે પ્રકારનો ધર્મ, બાજુબંધ-બે પ્રકારનો તપ, ઓઢણી-સમકિત, ચોળી-જીવદયા, ઘાઘરો-શીયળ, કંકણ-ધન, રાગસિંદુર, નેપુર-નિશ્ચય અને વ્યવહાર.
ઉપરોક્ત રૂપકોના આધારે જીવાત્માને મોક્ષસુખપ્રાપ્તિ માટેનો સાચો માર્ગ કયો છે તેનું પરોક્ષ રીતે નિરૂપણ થયું છે. ગાગરમાં સાગર ભરવાની ઉક્તિને ચરિતાર્થ કરતી આ હરિયાળી તેના સ્વરૂપગત ગુઢાર્થની દ્યોતક
“આત્મોપદેશ સક્ઝાય' નામની વિજયપ્રભસૂરિની આ કૃતિ ભીમસિંહ માણેકે સંપાદન કરેલી સઝાયમાળામાં પા. ૧૯૪માં મળી આવે છે. આઠ ગાથાની આ કૃતિ પ્રભાતી રાગમાં રચાઈ છે.
ઉપરોક્ત હરિયાળીની રચના આધ્યાત્મિક સસુરાલ અને શૃંગારનો સમન્વય સાધે છે તેમાં કાવ્ય સહજ રસ અને ભાવનો સમન્વય થયેલો છે. ભૌતિક જીવનના પારિભાષિક શબ્દપ્રયોગો દ્વારા આધ્યાત્મિક શૃંગારની અભિવ્યક્તિ કરવાની કવિની કલ્પનાશક્તિ અને અર્થચમત્કૃતિનો પરિચય કરાવે છે.
(૮)
અવધૂ! વાને
હરિયાળી વૈરાગ્ય બેટા જાયા, ખોજ કુટુંબ સબ ખાયા.
અવધૂ. ૧૫
