________________
૧૧૩
મનુષ્ય તેનો અર્થ સમજશે (જાણશે) તે સુખપ્રાપ્તિ કરશે. પા
(૧૦) ધીરવિમલના શિષ્ય નિયવિમલ ઊર્ફે જ્ઞાનવિમલસૂરીએ સંવત ૧૭૪૫ માં શ્રીપાળ ચરિત્રની રચના કરી હતી. આ ગ્રંથ ઈ.સ. ૧૯૧૭માં પ્રગટ થયો હતો. તેના ત્રીજા પાના પર નીચે દર્શાવ્યા પ્રમાણે સમસ્યા છે.
स्त्रीयुग्मनरयुग्मोत्यः कृष्णोडन्तवंहिरुज्जवलः । देवानामपि यो देव, सर्व निर्वाह साधकः ॥ समुद्रोडपि जलाद मीतो, गंतक्रमो बहुभ्रमीः । सर्व भाष्यपि मौनो च, साक्षरोडपि जडात्मकः ॥१॥
આ બે શ્લોકનો ગદ્યમાં અર્થ ન આપતાં રસિક વાચકોને આનંદ માટે હિન્દી પદ્યમાં પ્રસ્તુત કરવામાં આવે છે.
નારી કેરી જોડી પરણે, નરના યુગને રંગે રે, તેનો પુત્ર અદ્ભુત શૌર્ય, વર્ણન એનું કરું હું રે. ૧
અંતર કાળો કાજળ જાણે, બહારથી ઉજળો અંગે રે, દેવો કેરો દેવ ગણાયે, નિવહિશત સાધે રે. પરા સમુદ્ર તો પણ જળથી બીયે, ચરણ બિનાયે ચાલે રે, ભાળે સઘળું તો પણ મૌની, જડ છે યદ્યપિ સાક્ષર રે. શાન હર એ સુતને જાણે, રસિકજનો આનંદે રે.
આધ્યાત્મિક હરિયાળી. પા. ૪૭. આ સમસ્યાનો ઉત્તર “લેખ” છે. એમ શ્રીપાળ ચરિત્રમાં જણાવ્યું છે.
લેખ-પત્રની ઉત્પત્તિ લેખની અને સાહી એમ બે સ્ત્રીવાચક શબ્દોથી થઈ છે એટલું જ નહિ કાગળ-પત્ર એ પુરૂષવાચક શબ્દ છે તેનું પણ તેમાં યોગદાન છે એટલે લેખ બે સ્ત્રી અને બે પુરુષના સંયોગથી
