________________
૧૦૩ જાણી શકાતું નથી માટે અવક્તવ્ય છે. એવી જ રીતે આત્મામાં સ્વકીય અપેક્ષાએ જ્ઞાનાદિ ગુણોનું જે સમયે અસ્તિત્વ છે તે જ સમયે પરકીય અપેક્ષાએ નાસ્તિત્વ છે. આત્મામાં રહેલ ગુણધર્મોનું અમુક અપેક્ષાએ અસ્તિત્વ, નાસ્તિત્વ, અવક્તવ્ય વગેરે સમભંગી હોય છે. એવી જ રીતે સાત નય વડે આત્મિક ગુણોનું વિધવિધ અપેક્ષાએ સ્વરૂપ સમજી શકાય છે. જે જીવ નિષ્પક્ષપાતી થઈ સ્યાદ્વાદ દૃષ્ટિથી આત્માનું સહજ સ્વરૂપ સમજવા માટે જિજ્ઞાસુ થાય છે તેને જ તે સાતનય, સપ્તભંગી અને ચાર પ્રમાણથી ગુરુગમે જાણી શકે છે. આવી યથાતથ્ય પ્રાપ્તિ કોઈ વિરલાને જ થાય છે, બાકી તો મતનો કદાગ્રહી આત્માનું આવું અનેકાન્તમય કથિત સ્વરૂપ ક્યાંથી દેખી કે જાણી શકે ? જ્યારે વિશેષ પ્રકારે આત્માના ધર્મોનું સ્વરૂપ સમજાય છે ત્યારે આત્મારૂપ નાગરિકની કળાનો અદ્ભુત દેખાવ અનુભવવામાં આવે છે.
(૪) આત્માની સત્તા પુદ્ગલ દ્રવ્યથી ન્યારી છે અને ભિન્ન ભાવે રહેલી છે. આત્માના જ્ઞાન, દર્શનાદિ ગુણોની અવસ્થાઓની અપેક્ષાએ સમગ્ર વિશ્વનો તેમાં સમાવેશ થાય છે. એમ સ્યાવાદી જન જાણે છે. તેથી આવા ખપી જીવો પોતાની આત્મસત્તા અન્ય દ્રવ્યોથી ભિન્ન છે એ ગુરુગમે જાણી પોતાનાં શુદ્ધ સ્વરૂપમાં રમણતા કરે છે. આનંદનો સમૂહ એવા સર્વજ્ઞ ભગવંત-વીતરાગ પ્રભુની વાણીરૂપ અમૃતરસનું પાન નિષ્પક્ષપાતી, સ્યાદ્વાદી અને પરમાર્થને વરેલા કોઈ વિરલા જ કરી શકે છે.
અવધૂ સો જોગી ગુરુ મેરા, ઈન પદકા કરે રે નિવેડા, તરુવર એક મૂલ બિન છાયા, બિનફૂલ ફૂલ બાગા, શાખા પત્ર નહિં કછુ ઉનકુ, અમૃત ગગને બાગા.
અવધૂ. ૧ાા
