________________
કહેવાય છે. એ રીતે સ્વસ્વરૂપની સ્થિરતાપૂર્વક વર્તતા ઉત્પતિ અને વિનાશરૂપ પરિણામની ધારા, પ્રત્યેક સમયે વહ્યા જ કરે છે. જેથી જીવ સિવાયનાં શેષ પાંચ અજીવદ્ર પણ, ગુણ-પર્યાય અને પરિણામયુક્ત જ વર્તે છે. આ ગુણ, પર્યાય અને પરિણામનું સ્વરૂપ તથા તેના નિયમન અંગેની હકીક્ત દર્શાવતું, આ પુસ્તકનું દશમું અને અગીઆરમું પ્રકરણ છે.
રાગ, દ્વેષ અને મેહની છાયાથી અનુરંજિત યા વિકૃત ઉપગને અશુદ્ધઉપગ કહેવાય છે. અને હિંસા, અસત્ય આદિ પાપપ્રવૃત્તિઓને અશુદ્ધગ કહેવાય છે. ઉપગની શુદ્ધતા માટે યોગની શુદ્ધતા પણ જરૂરી છે. બારમું અને તેરમું પ્રકરણ વેગ અને ઉપગની શુદ્ધાશુદ્ધતા દર્શક છે.
જીવને સંસાર ભ્રમણના કાળપૈકી અમુક કાળ તે ઉપગશુદ્ધિ માટે અગ્ય જ વર્તે છે. આવો અગ્યકાળ વ્યતીત થયા બાદ જ સદનુષ્ઠાનની પારમાર્થિક આરાધનાને જીવ, સફલ બનાવી શકે છે. વિવિધભાવનાપૂર્વક કરાતાં સદનુષ્ઠાને પૈકી. શુદ્ધોપગપૂર્વક કરાતાં સદનુષ્ઠાનથી જ આત્મિકઉન્નત્તિ સાધી શકાય છે. અને ત્યારે જ જીવ, પ્રશમરસસ્વરૂપ શુદ્ધાત્મસ્વરૂપની અનુભૂતિને પામી શકે છે. ત્યારે જ આત્મા, પરમ આનંદના અમૃતરસમાં ઝીલે છે. તે આનંદ અવર્ણનીય છે. નિરૂપમ છે. આ બધી હકીકત ૧૪ થી ૧૯ સુધીના પ્રકરણે દ્વારા સરલતાથી સમજી શકાય તેવી છે. ૨૦માં પ્રકરણમાં “ત્રિપદી” અને ૨૧મા પ્રકરણમાં સમતા તથા મમતાનું સ્વરૂપ સંક્ષેપમાં જણાવ્યું છે.
