________________
જૈન દર્શનમાં ઉપયેગ
નામનાની અને યશકીત્તિ અંગેની પણ હાય છે. કેવળ ખાદ્યસામગ્રીની મમતાવાળા જ દુર્ગતિમાં જાય છે એવું નથી. નામના અને યશકીત્તિની ભૂખ પણ મનુષ્યને અર્હંકારી બનાવી દુતિમાં ઘસડી જાય છે. નામના અને યશકીતિની ભૂખ તા સથી ભૂંડી છે. તપ અને ત્યાગને આચરનાર પણ જો કોઈ માહ્ય સામગ્રીની કે યશકીત્તિની લાલસાવાળે બની રહે તે તેને તે તપ અને ત્યાગ, તેના આત્મિક ઉત્થાનમાં– અર્થાત્ આધ્યાત્મિક સાધનામાં નિષ્કામ બની રહે છે. મમતાના કારણે જ વિશ્વમાં અશાંતિને કોલાહલ મચેલે છે. આ દુનિયામાં ધન, નારી, સત્તા, પ્રતિષ્ઠા, રૂપ, બળ, વગેરે ભૌતિક સ'ચાગેાની જેટલી આસક્તિ છે, તેટલુ ધન છે. તેટલુ દુઃખ છે. આસક્તિ જેટલી એછી તેટલું દુઃખ પણ ઓછુ છે. અજ્ઞાનીઓને આ વાત સમજાતી નથી. જે જે પદાર્થ અંગે આસક્તિ ઉત્પન્ન થાય, તેના તે તે અંગેની દેષદ્રષ્ટિથી વિચાર કરીને આસક્તિ આછી કરવામાં જ પ્રશમરસસ્વરૂપ આત્મિક સુખની પ્રાપ્તિના ઉપાય છે. આમાં આત્મિક સુખની અનુભૂતી છે.
૩૦૨
ધનની લાલસા, વાસનાની લિપ્સા, સત્તાને નીશે, પ્રશંસાના મેાડુ, પરાયું હડપ કરવાની બુધ્ધિ, સ્વાર્થ માટે પરને પીડા કરવાની તમન્ના, આવા અનેક દુગુ ણેાની જનની તે મમતા જ છે.
મમતા અને અહંકારરહિત એવા સુસ’સ્કારી-વિવેકી સભ્યદ્રષ્ટિ માણસ પાસે ધન હશે પણ એની લાલસા નહી. હાય. નારી હશે પણ વાસનાની લિપ્સા નહી હોય. સત્તા હશે પણ સત્તાના નીશે નહિ... હાય. પ્રતિષ્ઠા હશે પણ
