________________
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ
અનાત્મીય તત્ત્વામાં આત્મીયતાના અભિનિવેશ હાવા તે મમતા છે. જેમકે મારૂ શરીર, મારૂ ઘર, મારે પુત્ર, ઈત્યાદિ. અનાત્મીય તત્ત્વામાં સથી અધિક આત્મીયતાની બુદ્ધિ, શરીરમાં જ હાય છે. શરીર તે આત્મીય નથી તે પણ તેમાં આત્મીયતાની બુધ્ધિ થાય છે. તે જ, જીવના મનમાં અનાત્મીયતાને આત્મીય માનવાના સસ્કાર ઉત્પન્ન કરે છે. જેથી તે સ'સ્કારદ્વારા દરેક અનાત્મીય વસ્તુને જીવ, આત્મીય માનવા લાગે છે.
૩૦૦
મમતાની સાથે સાથે અહંકારના સ`સ્કાર પણ પુષ્ટ બનતા જાય છે. જેમ કે હું માટે માણસ છું, અધિકારી છું, ધનવાન છું, બળવાન છું, ઇત્યાદિ અહુ કારસૂચક ભાવેા છે. પરમાં સ્વની બુધ્ધિ તે મમતા છે, અને સ્વપરના વિવેકપૂર્વક સ્વમાં જ રમણતા તે સમતા છે. બધા દોષોનુ ઉત્પત્તિ કારણ મમતા છે, અને દાષાનુ નિવારણ એ સમતા છે. ઉપયાગને મલીન-અશુધ્ધ કરનાર તે મમતા છે, અને ઉપયાગનુ શુધ્ધિકરણ એ સમતા છે. મમતાવતના મનનમાં આત્ત અને રૌદ્રધ્યાન છે, જ્યારે સમતાવંતના મનનમાં ધર્મ અને શુકલધ્યાન છે.
ભૌતિક સુખાની અત્યંત આસક્તિ અને અહંકાર જ મમતાને પેદા કરે છે. પરંતુ તે પ્રત્યેના વૈરાગ્ય-ઉદાસીન તાથી સમતાની પ્રાપ્તિ થાય છે. મમતા એ મનની બિમારી છે, અને સમતા, એ મનની સ્વસ્થતા છે. તનની બીમારી કરતાં મનની બીમારી ભૂંડી છે. આજે શારીરિક બીમારીએને! રાફડો ફાટયો છે. રાજખરાજ નવી નવી જાતની
