________________
૨૬૨
=
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ અહિં સમજવું જરૂરી છે કે લૌકિક કાર્યો પણ જે વિધિસર સચવાય નહિં તે તેમાં પણ અનર્થ થઈ જવાને ભય રહે છે. વૈદ્ય આપેલ ઔષધના પ્રમાણમાં–સમયમાંપદ્ધત્તિમાં-આહાર નિહારના પાલનમાં, ઉપેક્ષક બની જનારા ઓને તે ઔષધ વિપરીત રીતે પરિણમવાના કિસ્સાઓ પણ આપણે કેટલીક વખત સાંભળીએ છીએ. એટલે લૌકિક વ્ય વહારમાં પણ દરેક કાર્ય વિધિપુરસ્સર જ હોવું જરૂરી ગણાય. તે પછી આધ્યાત્મિક અનુષ્ઠાનેમાં વિધિની ઉપેક્ષા કરવી તે વ્યાજબી કેમ ગણાય?
વળી શુદ્ધતાની અપેક્ષાએ વિચારીએ તે શિક્ષિતઅખલિત ઈત્યાદિ કૃતગુણના પાલનપૂર્વક, શુદ્ધપાઠોના ઉચ્ચારવાળી આવશ્યક ક્રિયાઓને પણ, જે તે ભાવવિહેણી હોય તો શાસ્ત્રમાં તેને દ્રવ્યાવશ્યક તરીકે ગણાવી છે. તે પછી પાઠોચ્ચારાદિમાં વર્તતી અશુદ્ધતાવાળી કિયાઓને પણ કેમ ચલાવી શકાય ? કાન-માત્રા કે બિન્દુની ન્યૂના વિક્તાએ થતા શબ્દોચ્ચારમાં કેટલાય અનર્થો બની ગયાની હકીક્ત આપણે અનેકવાર સાંભળીયે છીએ.
વળી તીર્થોછેદના ભયથી ગમે તેવું અનુષ્ઠાન પણ ચલાવી લેવાનું કહેવું તે અસંબંધ છે. કેમકે એ રીતે અશુ દ્વતાને નભાવી લેવાથી ગતાનુગતિએ તેવી અશુદ્ધતાવાળું અનુષ્ઠાન પ્રચલિત બની જવાથી, ખરી રીતે તે અશુદ્ધના આદરમાં જ તે રીતે, સૂત્ર કિયા દ્વારા તીર્થોચ્છેદની સંભાવના છે.
