________________
૨૨૦
જૈન દર્શનમાં ઉપયોગ
તથા રત્નત્રયીના અત્યંતર સાધ્ય ધર્મની સાધનાજ,વાસ્તવિક અધ્યાત્મ સાધના છે. આ ગુણની સાધના માટે કેટલાક નિયમોને અનુસરવું પડે છે. અને અનુભવીઓના ઉપદેશ મુજબ જીવનચર્યા ઘડવી પડે છે. એવી જીવનચર્યામાં અનેક પ્રકારના શાસ્ત્રીય વિધિ-નિષેધેને અનુસરવા પૂર્વક, પંચાચારના વિવિધ અનુષ્ઠાનનું સેવન પણ, શુદ્ધ ઉપગની પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરવા માટે અત્યંત જરૂરી છે.
જ્ઞાન-ક્રિયાભ્યાં મોક્ષ મોક્ષની પ્રાપ્તિ જ્ઞાન અને ક્રિયા એ ઉભયના સંયોગથી છે. બે ચક્ર વિના રથનું વહન, અને બે પાંખ વિનાનું પક્ષીનું ઉધ્યન થઈ શકે જ નહિ. તેમ શુદ્ધજ્ઞાન અને શુદ્રક્રિયા પૈકી એકના પણ અભાવે, અધ્યાત્મ સિદ્ધિ હોઈ શકે જ નહિ.
વસ્વરૂપને અનુકૂલ, દર્શન અને જ્ઞાન શક્તિને બેરૂપ વ્યાપાર, તે જ્ઞાન છે. સકલ પુદ્ગલ ભાવોથી ઉદ્વિગ્ન બની, સ્વરૂપની શુદ્ધતાને પ્રાપ્ત કરવાની અભીલાષા પૂર્વક, યથાર્થ સ્વરૂપે આત્માને જાણ, તેનું નામ જ્ઞાન કહેવાય છે. | સ્વરૂપપ્રાપ્તિને અનુકુલ યોગેની શુભ પ્રવૃત્તિ કરવી તે સન્ક્રિયા છે. એ ક્રિયા, વીર્યશુદ્ધિનું કારણ છે. જીવનું સંસારભ્રમણ અને દુખની પરંપરા, અશુદ્ધ વીર્યપ્રવૃત્તિના કારણે જ બની રહે છે.
કર્મ પ્રદેશનું ગ્રહણ, ગદ્વારા થાય છે. અને મેંગે, વીર્યથી થતા હેઈ, અશુદ્ધ વીર્ય વડે આશ્રવયુક્ત જીવ,
