________________
પાક્કથન (પ્રથમ અંગ્રેજી આવૃત્તિમાંથી)
પ્રો.મરડિયાએ તેમના પુસ્તક “The Scientific Foundations of Jainism”નું પ્રાકથન લખવાનું મને કહ્યું તેનાથી કેટલાંક કારણોસર મેં પ્રસન્નતા અનુભવી. પ્રો.મરડિયાને હું ઘણા વર્ષોથી ઓળખું છું અને જૈનધર્મને લગતા અનેક પ્રશ્નો વિશે અમારે રસપ્રદ વિચારવિમર્શ થતા રહ્યા છે. આધુનિક વિજ્ઞાનના સંદર્ભે જૈન દર્શન અને ધર્મને સમજાવતું એક પુસ્તક લખવાની તેમની મનોકામના વિશે પણ અમારે ચર્ચા થઈ હતી. મને ખુશી છે કે આ પુસ્તકનું પહેલું લખાણ મને જોવા મળ્યું છે અને એના આખરી લખાણને જોનારાઓમાંનો પણ હું એક છું. હું માનું છું કે પ્રા.મરડિયાએ જૈન સાહિત્યમાં એક બહુમૂલ્ય પ્રદાન કર્યું છે. એક બીજું કારણ પણ મારે જણાવવું જોઈએ : મનીષીઓ અને વિદ્વજ્જનો જ્યારે પ્રો.મરડિયાનું આ પુસ્તક વાંચશે ત્યારે સહજ રીતે તે બધા મારી આ નોંધ પણ જોશે.
જૈનધર્મ એક પ્રાચીન ધર્મ-વ્યવસ્થા છે. જૈન પરંપરાઓનાં મૂળ છેક આદિકાળ સુધી પહોંચે છે. અત્યંત સંશયવાદી નાસ્તિક પણ તેના લગભગ ૩૦૦૦ વર્ષના ઇતિહાસને નકારી શકશે નહિ. જૈનધર્મ સમયથી સ્થિર રહ્યો નથી. વિદ્વાનો અને જ્ઞાનીઓની પેઢી દર પેઢી તેમાં ઉમેરો કરતી રહી છે. તે વિવેચન, ટીકા, સમજૂતીઓ ઈત્યાદિથી સમૃદ્ધ થતું રહ્યું છે; પરિણામે જૈન સાહિત્ય પ્રતિવર્ષ વિસ્તૃત, પ્રચુર થતું ગયું છે. જૈનધર્મનો અભ્યાસ મેં શોખથી શરૂ કર્યો હતો. શરૂઆતથી જ હું માનતો હતો કે તેના સિદ્ધાંતો આધુનિક વિજ્ઞાન સાથે સુમેળ ધરાવે છે. જૈન વિચારસરણી, જૈન દર્શન અનંત છે. જો કે પ્રાચીન લખાણો એ સમયની ભાષાઓ – સંસ્કૃત, પ્રાકૃતમાં લખાયાં છે. એ લખાણોમાંની સંકલ્પનાઓ, વિભાવનાઓ એ કાળની વૈજ્ઞાનિક શબ્દાવલીથી અભિવ્યક્ત થઈ છે. ક્ષતિરહિત ચોકસાઈ માટે તેમ જ ગૂઢ, ગહન અને કઠિન સંકલ્પનાઓને સ્પષ્ટ કરવા માટે એ ભાષાઓ
vii
