________________
૫૩
જોઈએ કારણ કે સ્ત્રીઓને જાતિસ્વભાવ જ શુદ્ધતાથી ભરેલો છે. સ્ત્રીઓના સામાન્યતઃ સાહજિક ગુણને વર્ણવતાં સુભાષિતકારે પણ “કૃત સાહન માયા; ક્ષુદ્રત્તમપ્ટેિમતા” થકથી છ અવગુણમાં ક્ષુદ્રતાને વર્ણવી છે, એટલે જ સહેજે “કૂતરીના પટમાં ખીર કે તે નારી અને હજામના પેટમાં વાત કે” ના લોકક્તિ પ્રચલિત થઇ છે. આ રીતે ક્ષુદ્રતાને દોષ મહત્વની વાત જાળવી રાખવામાં ભયંકર નિવડે છે. આ જ વાત ભારતના મહાન સમ્રાટ શ્રી ચંદ્રગુપ્ત મહારાજાના મહામાત્ય રાજનીતિશાસ્ત્રના પ્રકાંડ વિવેચક શ્રાવકકુલદીપક શ્રી ચાલુ મહામંત્રીએ બનાવેલ નીતિશાસ્ત્રના નીચેનાં સૂત્રમાં જણાવે છે.
“સુકારાનમામિષાર શુ છે ?”
ભાવાર્થ-વિવેકી પ્રાણિએ ગુહ્ય વાત ક્ષુક માણસને ન કરવી જોઈએ. શાસ્ત્રકારોએ પણ આ જ કારણથી ધમરત્નની પ્રાપ્તિ કરનાર પ્રાણીઓ મેળવવા લાયક એકવીશ ગુણેમાં અક્ષુકતાને ગુણ પ્રથમ ગ છે, તથા નીતિશાસ્ત્રની મર્યાદા ભૂલીને ગુહ્ય (ખાનગી) વાત સ્ત્રીને કરવાથી નાગરજે કેવી રીતે પ્રાણાંત કષ્ટ ભોગવ્યું તે દષ્ટાંત પણ તમે સાંભળ્યું લાગતું નથી. આટલું બધું સ્ત્રીનું પ્રભુત્વ પુરૂષ ઉપર જે ઘરમાં વતું હોય તે ઘર ખરેખર વિનાશનના જ પંથે પહેલું સુભાષિતભરએ
"निर्नायक हत सैन्य, स्त्रीनायक गृह नष्ट बालराजाहत સૈન્ય” ના સુભાષિતથી જણાવ્યું છે, માટે આપ તે વિવેકી અને બુદ્ધિચતુર છો આવું આપને છાજે નહિં,
૧. આ માટે વાદિવેતાલ શ્રી શાંતિસૂરિરચિત શ્રી રત્નપ્રકરણની ૫ અને ૮ મી ગાથાનું થતુ વિવરણ તથા યુગપ્રધાનાચાર્ય શ્રી દેવેન્દ્રસૂરીશ્વરજી મ રથિત શ્રી ધર્મરત્ન પ્રકરણની બહદવૃત્તિ જૂઓ.
૨. સ્ત્રીને ગુહ્ય વાત કહેવાથી દુઃખ પામવા ઉપર શ્રી નાગરાજનું દષ્ટાંત અનેક પ્રયત્ન કરવા છતાં કયાંય ઉપલબ્ધ' થયું નથી. આ કથાના ટ્રક ભાવાર્થને સમજાવનારા નીચેને બ્લેક મૂલમાં રાચકારે મૂક્યો છે.
