________________
॥ प्रथमः परिच्छेदः ॥
अनाद्यनन्तकालीनसंसारे सांसारिकजीवानां निरतिशयानन्दौपयिकमनेकानेकसांसारिकचिन्ताक्रान्तहृदयानामपि, अन्यानपेक्षानन्दजनक - मनोविनोदसम्पादकं काव्यमेव । तल्लक्षणं 'वाक्यं रसात्मकं काव्यम्' इति ।
___* काव्यस्य महत्त्वम् ॐ विश्वे सुप्रसिद्धसाहित्यशास्त्रे 'काव्यस्य महत्त्वं' विशेषरूपेण प्रतिपादितमस्ति । यथा
साहित्यसङ्गीतकलाविहीनः,
साक्षात् पशुः पुच्छविषारणहीनः । तृणं न खादन्नपि जीवमान
स्तद्भागधेयं परमं पशूनाम् ॥ १ ॥ यस्य जीवने साहित्यसुधायाः प्रयातेः कलकलायमानो न प्रवहितः, तस्य जीवनं तु पशुवत् नीरसमेवेति भावः । अन्यच्च काव्यफलं काव्यमर्मज्ञाः यथा वक्ष्यन्ते चतुर्वर्गफलप्राप्तिकारणं अल्पधियानां कृतेऽपि, काव्यादेव संजायते ।
साहित्यरत्नमञ्जूषा-२
